ΔΙΑΚΟΠΕΣ ΚΑΙ ΠΕΡΙΠΕΤΕΙΕΣ

 

ΣΤΟ ΠΡΑΣΙΝΟ ΣΠΙΤΙ

 

 

 

 

 

 

 

 

ΜΕΡΟΣ 1^ο

 

ΔΙΑΚΟΠΕΣ

 

 

 

ΣΕ ΛΙΓΟ ΑΡΧΙΖΕΙ Η ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

 

Το τηλέφωνο στο Αρχιτεκτονικό Γραφείο της κ. Άννας Λαμπροπούλου-Αποστόλου χτύπησε. Από την άλλη άκρη της γραμμής ακούστηκε:

-            Μαμά, σε λιγάκι ερχόμαστε. Άνοιξες το ραδιόφωνο;

-            Μην ανησυχείς αγάπη μου, το έχω ήδη ανοικτό.

-            Άντε γεια. Σε λίγο θα ‘μαστε εκεί.

Ο Βενιαμίν της οικογένειας, ο δεκάχρονος Ιάσων, άφησε το ακουστικό. Θα πηγαίνανε στο Γραφείο, που ήταν στην περιοχή τους, όχι μακριά από το σπίτι τους, για να ακούσουν όλοι μαζί την συνέντευξη του μπαμπά.

-            Άντε, να ξεκινήσουμε, μην αργήσουμε.

-            Βρε πιτσιρίκο, έχουμε ώρα, μην ανησυχείς, του είπε ο Αλέξανδρος, ο μεγάλος του αδελφός.

Και αποτεινόμενος στη Ναυσικά, την αδελφή του, συνέχισε:

-            Πολύ ανυπόμονος είναι ο μικρός.

Η αλήθεια είναι ότι και ο Αλέξανδρος περίμενε με ανυπομονησία την στιγμή που θα άρχιζε η συνέντευξη, αλλά δεν ήθελε να το δείχνει.

Σε λίγο κατέφθασαν τα παιδιά στο Γραφείο.

 

*

 

Περιμένοντας να αρχίσει η εκπομπή, από το νου του Αλέξανδρου πέρασε η στιγμή που ο πατέρας τους ανακοίνωσε το νέο. Είχε μπει στο σπίτι όπως πάντα χαμογελαστός, αλλά περισσότερο από ότι συνήθως.

-            Είναι έτοιμο το τραπέζι; Πεινάω σα λύκος. Σήμερα άργησα λίγο περισσότερο. Έχω όμως να σας πω κάποια νέα, πρόσθεσε κεφάτος.

-            Για λέγε μπαμπά, πετάχτηκε ο μικρός.

-            Θα τα πούμε όταν έρθει η ώρα. Ας κάτσουμε πρώτα στο τραπέζι και μετά τα λέμε.

Αφού δείπνησε η οικογένεια και η περιέργεια είχε εξαφθεί, ο πατέρας άρχισε να λέει:

-            Το πρώτο. Τελικά κατάφερα να ξεκλέψω λίγες μέρες για διακοπές. Μετά τον φόρτο των τελευταίων μηνών χρειάζεται και λίγη ξεκούραση. Όχι για πολύ όμως, γιατί μας περιμένει ακόμη δουλειά. Ελπίζω ότι αργότερα θα έχουμε περισσότερες μέρες στην διάθεσή μας και σας υπόσχομαι ότι θα συνεχίσουμε τότε τις διακοπές μας. Αλλά, το τι θα κάνουμε αργότερα, ας το αφήσουμε. Εσείς τα παιδιά βέβαια μετά θα πάτε στο πράσινο σπίτι και ‘μείς θα ερχόμαστε τα Σαββατοκύριακα. Προς το παρόν ξεκινάμε την μικρή περιοδεία μας το Σάββατο που μας έρχεται. Θα περιμένω τις προτάσεις σας για τον προορισμό και τα συζητάμε αργότερα.

-            Και το δεύτερο; ρώτησε ο μεγάλος.

Ο πατέρας κοίταξε με νόημα την μητέρα, που χαμογέλασε.

-            Σα να μου φαίνεται ότι κάτι ξέρεις κι εσύ, απευθύνθηκε στη μητέρα τους η Ναυσικά.

-            Και τώρα το μαθαίνετε και σεις, πρόσθεσε αυτή.

Και ο πατέρας συνέχισε:

-            Ο κ. Χρηστίδης με κάλεσε στην εκπομπή του, με αφορμή την καινοτομία που παρουσιάσαμε.

-            Α, μα αυτό είναι υπέροχο νέο, είπε ο Αλέξανδρος.

Ο Αλέξανδρος  δεν έχανε τις εκπομπές του Σταύρου Χρηστίδη από γνωστό σοβαρό ενημερωτικό σταθμό. Παρουσίαζε θέματα επιστημονικά, τεχνολογικά και περιβάλλοντος. Την παρακολουθούσε εδώ και ένα χρόνο. Τους την είχε συστήσει πέρσι, όταν τελείωνε το Λύκειο, ο καθηγητής τους της Φυσικής. Καθώς είχε κλίση στις Θετικές Επιστήμες, την βρήκε πολύ ενδιαφέρουσα. Ευτυχώς η εκπομπή επαναλαμβανόταν το μεσημέρι της Κυριακής και έτσι είχε την ευκαιρία να την ακούει, μια και οι σπουδές του –ήταν πρωτοετής φοιτητής της Πληροφορικής- δεν του άφηναν και πολύ ελεύθερο χρόνο. Η πρώτη μετάδοση γινόταν Πέμπτη πρωί. Τώρα όμως, καθώς είχαν ήδη αρχίσει οι θερινές διακοπές, την παρακολουθούσε το πρωί. Εννοείται την συγκεκριμένη με τον πατέρα, κι αν δεν ήταν ακόμη διακοπές, θα την παρακολουθούσε οποιαδήποτε ώρα κι αν μεταδιδόταν.

 

Η ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

 

Οι σκέψεις του διακόπηκαν από την φωνή του εκφωνητή:

-            Και τώρα ακολουθεί η εκπομπή «Η Επιστήμη κοντά σας», με τον Σταύρο Χρηστίδη.

Μετά το σήμα της εκπομπής, ακούστηκε ο δημοσιογράφος:

-            Καλή σας μέρα αγαπητοί μας ακροατές. Σήμερα έχουμε τη χαρά να έχουμε μαζί μας τον κ. Στέφανο Αποστόλου, καθηγητή του ΤΕΙ Αθηνών, που, όπως θα έχετε ακούσει από τα δελτία ειδήσεων των τελευταίων ημερών, έχει παρουσιάσει μια σπουδαία καινοτομία στην Τεχνολογία των φωτοβολταϊκών, η οποία θα αξιοποιηθεί από τον όμιλο Αλέξιου, που προτίθεται να πραγματοποιήσει σημαντική επένδυση. Καλώς ήρθατε κ. Αποστόλου. Και πάλι συγχαρητήρια για την καινοτομία σας.

Αυτή μας δίνει την αφορμή να συζητήσουμε για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και ειδικότερα για την ηλιακή. Όλοι ξέρουμε την σημασία αυτών των πηγών ενέργειας που είναι φιλικές προς το περιβάλλον, την πράσινη ενέργεια, όπως λέμε. Το θέμα ενδιαφέρει όχι μόνο τους ειδικούς, αλλά και το ευρύ κοινό, στο οποίο και απευθύνεται η εκπομπή μας και εμείς πρέπει να το ενημερώνουμε.

-            Ευχαριστώ για την πρόσκλησή σας κ. Χρηστίδη. Να σας μιλήσω λοιπόν για αυτές, τις λεγόμενες ήπιες ή ανανεώσιμες μορφές ενέργειας ή αλλιώς και εναλλακτικές. Τα πλεονεκτήματά τους θα τα καταλάβουμε, αν τις συγκρίνουμε με άλλες μορφές. Να διευκρινίσουμε όμως πρώτα κάποια πράγματα σχετικά με την ενέργεια. Δεν θα χρησιμοποιήσω επιστημονικούς όρους, για να γίνουν κατανοητά αυτά που θα πούμε από το ευρύ κοινό.

Η λέξη ενέργεια έχει μπει τόσο στη ζωή μας, ώστε νομίζουμε ότι … ξέρουμε τι σημαίνει. Και όμως είναι μια έννοια όχι και τόσο ευκολονόητη για τον πολύ κόσμο, όπως αντίθετα είναι η έννοια της ύλης. Έχουμε μια αόριστη εντύπωση για το τι σημαίνει. Κάτι που σχετίζεται με την κίνηση, την θέρμανση, το φως, τον ηλεκτρισμό. Ωστόσο, δεν μας πειράζει που δεν κατανοούμε την ακριβή επιστημονική της σημασία. Μπορούμε να αρκεστούμε στην απλή εντύπωση που έχουμε όλοι. Δεν θα χρησιμοποιήσουμε λοιπόν τεχνικούς όρους.

Όμως πρέπει να επισημάνουμε κάποια γνωρίσματά της. Υπάρχει σε πολλές μορφές. Μπορεί να σχετίζεται με την κίνηση, την ταχύτητα, χωρίς όμως να ταυτίζεται με αυτήν, π.χ. ο άνεμος ή ένα κινούμενο αυτοκίνητο περικλείει ενέργεια που λέγεται κινητική. Μπορεί να σχετίζεται και με την θερμοκρασία, όπως το σώμα του καλοριφέρ που μας ζεσταίνει με τη θερμότητα που μας δίνει.

-            Μπορεί οι ακροατές μας, που δεν έχουν γνώσεις φυσικής, να παραξενεύονται πώς γίνεται διαφορετικές οντότητες, όπως η κίνηση και η θερμότητα, να είναι το ίδιο πράγμα, δηλ. ενέργεια.

-            Πολύ εύλογο. Θα ξέρουν όμως ότι τα θερμά καυσαέρια κινούν το έμβολο του αυτοκινήτου, ή το πιο απλό, το καπάκι της κατσαρόλας, όπου βράζει νερό, πετάγεται από τον θερμό ατμό. Και το αντίθετο. Όλοι, πιστεύω, ξέρουν ότι η τριβή παράγει θερμότητα. Θερμότητα και κίνηση λοιπόν σχετίζονται. Και άλλες ακόμη μορφές υπάρχουν. Εμφανίζεται στη φύση, θα λέγαμε, με πολλά πρόσωπα που –και είναι σημαντικό αυτό- μπορεί το ένα να μεταμορφώνεται στο άλλο, όπως π.χ. όταν καθόμαστε στον ήλιο, η ηλιακή ενέργεια μας ζεσταίνει, μετατρέπεται σε θερμική όπως λέμε. Αλλά και από ένα σώμα μεταφέρεται σε ένα άλλο, π.χ. όταν μια μπάλα πέσει πάνω σε μια άλλη ακίνητη την θέτει σε κίνηση ή ο άνεμος τον ανεμόμυλο. Και το πιο σημαντικό είναι ότι πρόκειται για μια φυσική οντότητα που δεν χάνεται, ούτε δημιουργείται από το τίποτε. Διατηρείται όπως λέμε. Κατά τις μεταμορφώσεις της, όση χάνεται από την μια μορφή, τόση εμφανίζεται στην άλλη. Το ίδιο συμβαίνει και με την ύλη. Αλλάζει μορφές, αλλά δεν χάνεται. Το υδρογόνο και το οξυγόνο μπορούν να εξαφανιστούν, αλλά στη θέση τους εμφανίζεται νερό.

Στην καθημερινή μας ζωή χρειαζόμαστε ενέργεια για να ζεσταθούμε τον χειμώνα, να κινήσουμε το αυτοκίνητό μας κλπ. Αυτή λοιπόν πρέπει να την πάρουμε από μια μορφή που υπάρχει στη φύση. Δεν μπορούμε να έχουμε τζάμπα ενέργεια (από το μηδέν). Πρέπει να την «αγοράσουμε» από τη φύση, να εκμεταλλευθούμε, όπως λέμε, τις πηγές ενέργειας. Π.χ. στον ηλιακό θερμοσίφωνα το φως του Ήλιου ζεσταίνει το νερό, η ηλιακή ενέργεια μετατρέπεται σε θερμική.

-            Ωραία και απλά μας τα λέτε. Νομίζω ότι σας καταλαβαίνουν και οι πιο άσχετοι με την Επιστήμη. Πείτε μας τώρα περισσότερα για τις πηγές ενέργειας.

-            Θα μπορούσαμε να κάνουμε μια διάκριση ανάμεσα σε «καλές» και «κακές» πηγές. Οι τελευταίες επιβαρύνουν το περιβάλλον. Και συγκεκριμένα: η ενέργεια που παίρνουμε από τα καύσιμα, πετρέλαιο, γαιάνθρακα. Όλοι θα έχουν ακούσει για το διοξείδιο του άνθρακα που παράγεται κατά την καύση, το οποίο είναι κυρίως υπεύθυνο για το φαινόμενο του θερμοκηπίου.

-            Να μας θυμίσετε τι είναι το φαινόμενο αυτό;

-            Θα σας το πω πολύ απλοϊκά. Συμβαίνει ότι σε  ένα θερμοκήπιο ή απλά σε ένα δωμάτιο που από το κλειστό τζάμι μπαίνει ο ήλιος και το ζεσταίνει. Αν η Γη δεν είχε ατμόσφαιρα, θα ήταν πολύ ψυχρή. Η ατμόσφαιρα δρα σαν ένα διαφανές στις ακτίνες του Ήλιου τζάμι ή πάπλωμα, που κρατά πιο υψηλή την θερμοκρασία της Γης. Το «πάπλωμα» αυτό γίνεται πιο «ζεστό» όσο περισσότερο διοξείδιο του άνθρακα –ξέρετε, αυτό το αέριο που έχουν τα αναψυκτικά και το λέμε ανθρακικό και το οποίο παράγεται κατά τις καύσεις- έχει η ατμόσφαιρα. Παρόλο που είναι ελάχιστο, συγκριτικά με το άζωτο και το οξυγόνο, ο ρόλος του είναι σημαντικός. Η ποσότητά του από τότε που αρχίσαμε να χρησιμοποιούμε γαιάνθρακες και πετρέλαιο, δηλ. εδώ και εκατόν πενήντα χρόνια και ιδιαίτερα τις τελευταίες δεκαετίες, έχει αυξηθεί λίγο. Όμως, έστω και ελάχιστη ποσότητα παραπάνω από αυτό το αέριο, είναι ικανή να προκαλέσει άνοδο της θερμοκρασίας της Γης. Να τονίσουμε ότι και μια ανεπαίσθητη άνοδος της θερμοκρασίας, λίγων μόνον βαθμών Κελσίου, αρκεί για να φέρει σημαντικά αποτελέσματα στη ζωή του πλανήτη μας. Λειώνουν παγετώνες και έτσι ανεβαίνει η στάθμη της θάλασσας, εμφανίζονται συχνότερα ακραία καιρικά φαινόμενα κλπ., πράγμα που ήδη παρατηρείται.

Επίσης παράγονται κατά τις καύσεις και άλλες ποικίλες ουσίες που ρυπαίνουν το περιβάλλον, ιδίως τα αστικά κέντρα και τις βιομηχανικές περιοχές. Στα κέντρα των πόλεων συμβάλλει πολύ στην ρύπανση το αυτοκίνητο. Όσο και να έχουν βελτιωθεί σήμερα τα αυτοκίνητα δεν παύουν να ρυπαίνουν.

Στο σημείο αυτό θα ήταν ενδιαφέρον να κάνουμε μια σύντομη αναφορά για τις πηγές που χρησιμοποιούνταν στο παρελθόν. Μετά θα περάσουμε στο σήμερα και στο τέλος θα κάνουμε κάποιες νύξεις για μελλοντικές προοπτικές. Φυσικά πριν την βιομηχανική επανάσταση εδώ και δυο-τρεις αιώνες, οπότε άρχισε η χρήση γαιάνθρακα, δεν υπήρχε πρόβλημα περιβάλλοντος, γιατί ούτε οι απαιτούμενες ποσότητες ενέργειας ήταν μεγάλες και κυρίως γιατί δεν το επιβάρυναν. Το πρόβλημα οξύνθηκε τις τελευταίες δεκαετίες.

Χρησιμοποιούνταν τότε η μυϊκή δύναμη του ανθρώπου και των ζώων, ο άνεμος κινούσε τα ιστιοφόρα και τους ανεμόμυλους και η δύναμη του νερού τους υδρόμυλους. Τα ξύλα σαν καύσιμο δεν δημιουργούσαν σημαντικό πρόβλημα, γιατί η φύση αναπλήρωνε τις απώλειες.

Σήμερα η κυριότερη πηγή ενέργειας είναι τα καύσιμα –πετρέλαιο, φυσικό αέριο, γαιάνθρακες. Όλα αυτά είναι, θα λέγαμε, αποθήκες ενέργειας που απελευθερώνεται κατά την καύση. Η ενέργεια που περικλείουν λέγεται χημική, γιατί σχετίζεται με την χημική σύσταση των ουσιών. Σημαντικά ποσά παίρνουμε από την εκμετάλλευση της πυρηνικής ενέργειας. Στην περίπτωση αυτή η ενέργεια είναι αποθηκευμένη στους πυρήνες των ατόμων, των λεγομένων πυρηνικών καυσίμων, όπως το ουράνιο, και απελευθερώνεται όταν γίνονται πυρηνικές αντιδράσεις.

Δυστυχώς όμως αυτές οι μορφές έχουν σοβαρά μειονεκτήματα. Για τα καύσιμα είπαμε. Όσο για την πυρηνική, το πρόβλημα είναι με την ραδιενέργεια που υπάρχει στα σκουπίδια του πυρηνικού εργοστασίου, τα λεγόμενα πυρηνικά απόβλητα, η οποία είναι ένας ύπουλος αόρατος εχθρός. Πρόκειται για ακτίνες που δεν τις βλέπει το μάτι μας, οι οποίες είναι πολύ επικίνδυνες για την υγεία. Ακόμη υπάρχει το ενδεχόμενο πυρηνικού ατυχήματος, όπως συνέβη στο Τσερνομπίλ -όπου το εργοστάσιο μετατράπηκε σε πυρηνική βόμβα- και πρόσφατα στην Ιαπωνία. Σήμερα βέβαια με την εξέλιξη της Τεχνολογίας, τα αυστηρά μέτρα ασφαλείας περιορίζουν δραστικά τον κίνδυνο, που όμως δεν είναι μηδενικός, γι’ αυτό οι ιθύνοντες αρχίζουν να αναθεωρούν απόψεις. Οι Γερμανοί π.χ. προτίθενται να εγκαταλείψουν τα πυρηνικά. Όταν πρωτοχρησιμοποιήθηκε η πυρηνική ενέργεια στηρίχθηκαν πολλές ελπίδες για το ενεργειακό πρόβλημα, όμως πολλές φορές αποδεικνύεται ότι κάθε τι νέο δεν είναι πάντα προς την σωστή κατεύθυνση. Υποτιμούμε μελλοντικά προβλήματα, όπως και στην περίπτωση του πετρελαίου, με την υπερκατανάλωση που κάνουμε.

Ένα άλλο μειονέκτημα είναι ότι τα καύσιμα δεν είναι ανεξάντλητα. Κάποτε αργά ή γρήγορα, θα τελειώσουν. Πρώτα το πετρέλαιο. Είναι θέμα δεκαετιών ίσως. Και είναι κρίμα να το σπαταλάμε για καύση, αφού μπορεί να χρησιμοποιηθεί σαν πρώτη ύλη για διάφορα προϊόντα. Να σας πω ακόμη ότι δεν ξέρω αν πρέπει να λυπηθούμε που σύντομα θα τελειώσει. Τι θα γινόταν η ατμόσφαιρα με τις συνεχιζόμενες εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα, αφού και τώρα ήδη έχουμε πρόβλημα; Η ελάττωση των αποθεμάτων ενέργειας και παράλληλα η αύξηση των αναγκών μας συνθέτουν το λεγόμενο ενεργειακό πρόβλημα.

Έχουμε όμως τα καλά νέα. Υπάρχουν μορφές ενέργειας που δεν έχουν αυτά τα μειονεκτήματα, οι αποκαλούμενες ήπιες ή ανανεώσιμες μορφές ενέργειας (ΑΠΕ). Οι όροι υποδηλώνουν ότι δεν επιβαρύνουν το περιβάλλον και είναι ανεξάντλητες. Ας δούμε ποιες είναι αυτές, ποια είναι η πράσινη ενέργεια, όπως πολύ παραστατικά συνηθίζουμε να λέμε.

Παράδειγμα από μια παραδοσιακή μορφή: Το ξύλο σαν καύσιμο –όταν γίνεται λελογισμένη εκμετάλλευση των δασών, αλλιώς, όταν μάλιστα συνδυάζεται με την εξαφάνιση του δάσους για γεωργική εκμετάλλευση, προκύπτει σοβαρό πρόβλημα- ανανεώνεται σύντομα στη φύση, όχι όμως το πετρέλαιο και ο γαιάνθρακας, όπου εξαντλούμε σε λίγα χρόνια ότι η φύση έκανε εκατομμύρια χρόνια για να το φτιάξει.

Ας δούμε ποιες μορφές, που άρχισαν να χρησιμοποιούνται τελευταία, έχουν μέλλον. Αρχίζουμε με την ηλιακή. Δεν θα την στερηθούμε όσο λάμπει ο Ήλιος μας. Τουλάχιστον για ένα … δισεκατομμύριο έτη θα έχουμε ήσυχο το κεφάλι μας. Από την τεράστια ενέργεια που μας στέλνει, μόνο το 0,05% αν εκμεταλλευτούμε, καλύπτουμε όλες τις ανάγκες παγκοσμίως. Και φυσικά είναι φιλική προς το περιβάλλον.

-            Προτού προχωρήσουμε να εξηγήσουμε κάτι. Φυσικό θα είναι να αναρωτιούνται οι ακροατές μας, αφού οι ήπιες μορφές πλεονεκτούν, γιατί εξακολουθούμε να χρησιμοποιούμε το πετρέλαιο ή το ουράνιο;

-            Πολύ εύλογη η παρατήρησή σας. Λοιπόν, υπάρχουν και τα κακά νέα. Οι ήπιες μορφές δεν επαρκούν για να καλύψουμε τις ανάγκες μας. Τουλάχιστον σήμερα. Αν όμως φερθούμε ορθολογικά, εκτιμάται ότι θα ήταν εφικτό σε μερικές δεκαετίες να καλυφθούν οι ενεργειακές ανάγκες μας παγκοσμίως από ΑΠΕ και παράλληλα να μειωθούν δραστικά οι εκπομπές του διοξειδίου του άνθρακα. Η Τεχνολογία δίνει τις λύσεις, είναι όμως ευθύνη των κυβερνήσεων να τις προωθήσουν. Είναι ενθαρρυντικό ότι τα τελευταία χρόνια πολλές χώρες έχουν κάνει σημαντικά βήματα προς αυτήν την κατεύθυνση.  Εδώ αξίζει να αναφέρουμε ότι υπάρχει και ένα άλλο είδος πυρηνικής ενέργειας που σχετίζεται με την λεγόμενη σύντηξη του υδρογόνου, που δεν έχει τα μειονεκτήματα της πυρηνικής από ουράνιο, που χρησιμοποιούμε σήμερα. Όμως υπάρχουν τρομερά τεχνολογικά προβλήματα που πρέπει να επιλυθούν και είμαστε ακόμη πολύ μακριά από τη λύση τους. Να ελπίσουμε ότι στο απώτερο μέλλον θα λυθούν;

Ας γυρίσουμε όμως στο σήμερα. Τι μπορούμε να κάνουμε; Πολλά υπόσχεται η ηλιακή. Ένα ακόμη πλεονέκτημά της είναι ότι η χρησιμοποιούμενη Τεχνολογία είναι πολύ απλούστερη και φθηνή, εν αντιθέσει π.χ. με ένα πυρηνικό εργοστάσιο, όπου απαιτείται υψηλή Τεχνολογία, κατασκευή μεγάλων μονάδων, που απαιτούν πολύ χρόνο μέχρι να ολοκληρωθεί η ανοικοδόμησή τους, και επομένως επενδύσεις πολύ μεγάλης κλίμακας. Εδώ και ένα νοικοκυριό μπορεί να γίνει παραγωγός ηλεκτρικής ενέργειας. Επενδυτές μπορούν εύκολα να δημιουργήσουν φωτοβολταϊκά πάρκα για παραγωγή μεγαλύτερων ποσοτήτων ενέργειας.

Η πιο απλή περίπτωση είναι οι γνωστοί μας ηλιακοί θερμοσίφωνες, όπου η ηλιακή μετατρέπεται σε θερμότητα. Στα φωτοβολταϊκά τώρα, για να έρθουμε και στην δική μας δουλειά, η ηλιακή μετατρέπεται σε ηλεκτρική. Υπάρχουν συλλέκτες ενέργειας, όπως και στους ηλιακούς θερμοσίφωνες, αλλά εδώ έχουμε άλλο είδος φαινομένου. Η σχετική Τεχνολογία διαρκώς βελτιώνεται. Στην περίπτωσή μας πετύχαμε να μειώσουμε αισθητά το κόστος κατασκευής, καθώς και την απόδοση. Δεν θα μπω σε τεχνικά θέματα. Το αποτέλεσμα είναι να είναι πολύ πιο συμφέρουσα η εγκατάσταση και η απόσβεση του κεφαλαίου που θα διαθέσουμε για αυτήν να γίνει πολύ πιο σύντομα.

-            Με την ευκαιρία πείτε μας και για άλλες ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.

-            Ευχαρίστως. Καλή μορφή –αν και  δεν λείπουν προβλήματα με τα απαιτούμενα φράγματα τα οποία έχουν επιπτώσεις στα οικοσυστήματα- είναι η υδροηλεκτρική, δηλ. από τις υδατοπτώσεις. Χρησιμοποιείται εδώ και πολύ καιρό. Όλες όμως οι χώρες δεν έχουν τις προϋποθέσεις. Πρωταθλήτρια –ως ποσοστό επί της συνολικής της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας- είναι η Νορβηγία, που παίρνει το 99% της ενέργειάς της από υδατοπτώσεις. Στην Ελλάδα σήμερα καλύπτει ένα μικρό ποσοστό των αναγκών μας. Θα μπορούσαμε να το αυξήσουμε εκμεταλλευόμενοι τα πολλά μικρά ρεύματα με μικρά έργα που έχουν μικρότερη επίπτωση στο περιβάλλον.

Ερχόμαστε τώρα στην αιολική, την ενέργεια του ανέμου, που πήρε το όνομά της από τον θεό των ανέμων, τον Αίολο. Η ανεμογεννήτρια είναι η μοντέρνα εκδοχή του ανεμόμυλου –όπως ένα υδροηλεκτρικό εργοστάσιο του νερόμυλου. Τώρα όμως η ενέργεια του ανέμου μετατρέπεται σε ηλεκτρική. Η Ελλάδα έχει μεγάλα περιθώρια αξιοποίησής της. Ηγετική θέση στον τομέα αυτό κατέχει η Δανία.

Η Γεωθερμία μετά.

-            Εξηγήστε μας τι σημαίνει αυτός ο όρος.

-            Ξέρουμε ότι από την γη αναβλύζουν θερμά νερά –ζεσταίνονται από την θερμότητα που υπάρχει στο εσωτερικό της Γης. Μπορούμε να αντλήσουμε θερμά νερά από μεγάλα βάθη ή να διοχετεύσουμε νερό στα έγκατα της Γης και να το ζεστάνουμε.  Η θερμότητα που περιέχει μπορεί να μετατραπεί σε ηλεκτρική ενέργεια. Έτσι δεν χρειάζεται να θερμαίνουμε το νερό με καύση λιγνίτη, όπως σε πολλά εργοστάσια της ΔΕΗ, που ρυπαίνουν το περιβάλλον. Στην Ελλάδα θα μπορούσε να παίξει ένα ρόλο.

Και να μη ξεχάσουμε τα βιοκαύσιμα, που προέρχονται από ειδικές καλλιέργειες ή υπολείμματα γεωργικά, δασικά καθώς και από τα σκουπίδια, που σε πολλές χώρες αξιοποιούνται με επιτυχία, εφαρμόζοντας σύγχρονες μεθόδους. Έτσι και απαλλασσόμαστε από τα απορρίματα και παίρνουμε ενέργεια.

Για το προσεχές μέλλον υπάρχουν σκέψεις να αξιοποιηθεί η ενέργεια των κυμάτων, των παλιρροιών και των θαλασσίων ρευμάτων. Επίσης να εκμεταλλευτούμε διαφορές θερμοκρασίας σε τροπικές θάλασσες για μετατροπή της θερμότητας των θαλασσών σε κίνηση. Να σημειώσουμε ότι η φύση δεν μας επιτρέπει να γίνει αυτό όταν η θερμοκρασία είναι ομοιόμορφη, παρά μόνο όταν υπάρχουν διαφορές, που όσο πιο μεγάλες είναι, τόσο αποδοτικότερες οι μηχανές. Στο αυτοκίνητο αναπτύσσονται θερμοκρασίες πολύ υψηλότερες του περιβάλλοντος, εδώ είναι πολύ μικρές οι διαφορές θερμοκρασίας και η απόδοση πολύ πιο μικρή, αλλά δεν ξοδεύουμε καύσιμα και η θάλασσα είναι απέραντη.

Στα καλά των ΑΠΕ μπορούμε να προσθέσουμε και ένα άλλο, μεγάλης σημασίας. Καθώς αυτές οι μορφές ενέργειας, ή έστω μερικές από αυτές, είναι προσιτές σε κάθε χώρα, όπως φαίνεται από αυτά που σας είπα προ ολίγου, μειώνεται η οικονομική και πολιτική εξάρτηση κρατών, ιδιαίτερα των μικρών χωρών όπως η Ελλάδα, από τις μεγάλες δυνάμεις που κατέχουν πλουτοπαραγωγικές πηγές, όπως το πετρέλαιο, το ουράνιο ή διαθέτουν την απαιτούμενη τεχνογνωσία, όπως στην περίπτωση των πυρηνικών. Παράδειγμα το Ισραήλ, που επενδύει τελευταία σε φωτοβολταϊκά για λόγους κυρίως γεωπολιτικούς.

-            Τώρα όμως πρέπει να διακόψουμε για ένα διαφημιστικό διάλειμμα και επανερχόμαστε σε λίγο.

 

*

 

-            Έχουμε μερικές ερωτήσεις ακροατών μας. Είπατε ότι η ενέργεια είναι μια ποσότητα που δε χάνεται, διατηρείται. Τότε γιατί υπάρχει ενεργειακό πρόβλημα;

-            Δεν έχει σημασία πόση ενέργεια υπάρχει στη φύση, αλλά πόση μπορεί να δώσει ένα σύστημα. Πχ ένα σώμα δεν μπορεί να μεταφέρει θερμότητα σε ένα άλλο ίδιας θερμοκρασίας, παρά μόνο αν είναι θερμότερο από το άλλο το πρώτο θα μεταβιβάσει στο δεύτερο θερμότητα. Δεν ζεσταινόμαστε από ένα καλοριφέρ που έχει την ίδια θερμοκρασία με τον γύρω αέρα! Είναι όπως λέμε θέμα όχι ποσότητας, αλλά ποιότητας ενέργειας. Όταν καίγεται το πετρέλαιο η ολική ενέργεια στη φύση δεν αλλάζει, αλλά η ποιότητα της ενέργειας υποβαθμίζεται. Τα καυσαέρια δεν μπορούν να δώσουν πετρέλαιο ξανά!

-            Συνεχίζουμε τις ερωτήσεις. Η ηλεκτρική δεν είναι μια φιλική προς το περιβάλλον μορφή; Και μια άλλη. Τι έχετε να πείτε για το φυσικό αέριο, επίσης και για το υδρογόνο σαν καύσιμο;

-            Ενδιαφέρουσες απορίες. Λοιπόν, να σας εξηγήσω. Μιλάμε για πηγές ενέργειας, όπως δηλ. τις βρίσκουμε στη φύση. Η ηλεκτρική δεν έρχεται απ’ ευθείας απ’ αυτήν, παράγεται από άλλη, όπως από καύσιμα κλπ. Η φύση δεν μας επιτρέπει να έχουμε τζάμπα ενέργεια, από το τίποτε, όπως είχαμε πει πριν. Θα την πάρουμε από τα φυσικά αποθέματα και θα μετατρέψουμε τη μορφή που υπάρχει στη φύση σε μια άλλη που μας χρειάζεται. Τα παλαιά χρόνια νομίζανε ότι θα μπορούσαν να βρουν τρόπο να «ξεγελάσουν» τη φύση και να έχουν ενέργεια από το πουθενά –είναι το περίφημο αεικίνητο. Η φύση όμως δεν ξεγελιέται και αυτό που πρέπει να κάνουμε είναι, αντίθετα, να υποταχθούμε στους νόμους της.

Το ίδιο συμβαίνει και με το υδρογόνο. Δεν υπάρχουν στον πλανήτη μας αποθέματα υδρογόνου, όπως φυσικού αερίου. Το υδρογόνο στη Γη υπάρχει κυρίως σε μορφή χημικών ενώσεων. Βασικά στο νερό. Για να πάρουμε όμως υδρογόνο από το νερό πρέπει να ξοδέψουμε ενέργεια. Έτσι δεν μπορεί να χαρακτηριστεί σαν φυσική πηγή ενέργειας. Είναι σαν να ανεβάζουμε νερό ψηλά και μετά αυτό πέφτοντας να δώσει ενέργεια. Έτσι ό,τι κερδίζουμε το έχουμε χάσει προηγουμένως. Στα υδροηλεκτρικά εργοστάσια, όπως πχ στα Κρεμαστά του Αχελώου, μπορεί να γίνει αυτό, αλλά το ανέβασμα το αναλαμβάνει η φύση. Το νερό της θάλασσας εξατμίζεται, γίνεται σύννεφο και βροχή, που πέφτει στο βουνό και έτσι τροφοδοτεί π.χ. τον Αχελώο. Και για να επανέλθουμε στο υδρογόνο, χρησιμοποιείται σαν ενδιάμεσο -όπως και το  ηλεκτρικό ρεύμα. Έχουμε τότε το πλεονέκτημα ότι η χρήση του, π.χ. σε αυτοκίνητα υδρογόνου –να ελπίσουμε ότι μελλοντικά θα έχουμε πολλά τέτοια, σήμερα είναι βασικά σε πειραματικό στάδιο- δεν μολύνει το περιβάλλον, γιατί το μόνο καυσαέριο είναι οι υδρατμοί, δηλ. το αθώο νεράκι. Όμως, αν έχει παραχθεί το υδρογόνο από ενέργεια που πήραμε από καύσιμα, όπως ο λιγνίτης στα εργοστάσια της ΔΕΗ, εκείνο που συμβαίνει είναι να γλιτώνουμε την ρύπανση στην πόλη και να την μεταφέρουμε στον τόπο όπου υπάρχει το θερμοηλεκτρικό εργοστάσιο, όπως π.χ. στην Πτολεμαϊδα. Αν όμως έχει παραχθεί από ΑΠΕ τότε δεν υπάρχει πρόβλημα. Ελπιδοφόρο μήνυμα είναι η κατασκευή, και μάλιστα από Έλληνες, του πρώτου ηλιακού αντιδραστήρα υδρογόνου. Το υδρογόνο βέβαια από καιρό χρησιμοποιείται στους πυραύλους για την έρευνα του διαστήματος. Παρόμοια παρατήρηση έχουμε να κάνουμε και για τα οχήματα που δουλεύουν με ηλεκτρισμό, όπως το τραμ, το μετρό, ο ηλεκτρικός σιδηρόδρομος.

Και μια αναφορά στο φυσικό αέριο. Είναι μεν μια πολύ πιο καθαρή μορφή από το πετρέλαιο, αλλά δεν είναι ανεξάντλητη και οπωσδήποτε συμβάλλει και αυτή στο φαινόμενο του θερμοκηπίου, αλλά πολύ λιγότερο από το κάρβουνο και το πετρέλαιο. Και πιο φθηνή. Έτσι είναι προτιμότερο να χρησιμοποιείται στα σπίτια για θέρμανση και στα αυτοκίνητα, παρά το πετρέλαιο.

Εν κατακλείδι, οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας είναι η ελπίδα για την διάσωση του πλανήτη μας. Στην χώρα μας, προς το παρόν, καλύπτουν μικρό ποσοστό των αναγκών μας για ηλεκτροπαραγωγή, περίπου το 5% -ενώ στις πιο ανεπτυγμένες χώρες πολύ παραπάνω- υπάρχουν όμως πολλά περιθώρια ανάπτυξης. Πρώτος στόχος είναι ως το 2020 να πετύχουμε το 40% και ως το 2050 το 100% και την απεξάρτησή μας από τον ρυπογόνο λιγνίτη.

-            Ας επικεντρωθούμε τώρα στην πρωτοποριακή τεχνολογία που επινοήσατε. Είναι γνωστό ότι για την εμπορική αξιοποίησή της ενδιαφέρθηκαν επενδυτές από την Ελλάδα και το εξωτερικό. Ανάμεσα σ’ αυτούς ήταν και ο όμιλος Αλεξίου. Τελικά μετά από διαπραγματεύσεις έκλεισε συμφωνία με τον όμιλο. Πότε λέτε να έχουμε τα πρώτα φωτοβολταϊκά;

-            Είναι νωρίς ακόμη για να το πούμε αυτό. Πάντως να πω, ότι προτιμήσαμε ελληνική εταιρεία, που είναι γνωστό ότι έχει δυναμική παρουσία σε πολλούς τομείς. Ο όμιλος Αλεξίου θα κατασκευάσει εργοστάσιο που θα προσφέρει και νέες θέσεις εργασίας. Το πού και πότε είναι νωρίς ακόμη. Μόλις θα έχουμε νέα θα σας ενημερώσουμε.

-            Είναι ενθαρρυντικό να γίνονται πρωτοπόρες επενδύσεις στην πατρίδα μας.

-            Και επί πλέον προβλέπεται ότι θα κάνει και εξαγωγές σε άλλες χώρες.

-            Να ευχηθούμε σε λίγο καιρό να γεμίσουν οι στέγες των σπιτιών μας με φωτοβολταϊκά.

-            Με την τεχνολογία τους να βελτιώνεται συνεχώς, υπάρχουν πολλές δυνατότητες για ανάπτυξη τέτοιων συστημάτων. Και, μια και στην πατρίδα μας είναι άφθονος ο Ήλιος, είναι κρίμα να αφήνουμε την ενέργεια που μας στέλνει αναξιοποίητη, ενώ χώρες με πολύ λιγότερη ηλιοφάνεια, όπως η Γερμανία, να είναι παρασάγγας μπροστά από εμάς, όντας παγκόσμια πρωταθλήτρια στα φωτοβολταϊκά. Αν για κάθε Έλληνα εγκαθιστούσαμε ένα τετραγωνικό μέτρο συλλεκτών, θα καλύπταμε τις ανάγκες μας. Την συγκεκριμένη τεχνολογία την έχω δοκιμάσει στο εξοχικό των γονιών μου στον Πόρο. Επειδή μάλιστα το σπίτι αυτό εκπληρώνει όλες τις οικολογικές προδιαγραφές, τα παιδιά μου, όταν αναφέρονται σ’ αυτό, συνηθίζουν να το λένε «το πράσινο σπίτι».

-            Σας ευχαριστώ για τα ενδιαφέροντα που μας είπατε. Και να συμπληρώσω την ευχή μου. Να γεμίσει η Ελλάδα από πράσινα σπίτια.

-            Και εγώ σας ευχαριστώ που μου δώσατε την ευκαιρία να μιλήσω για το σπουδαίο θέμα της αξιοποίησης των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας.

 

ΕΠΙΣΤΡΕΦΕΙ Ο ΠΑΤΕΡΑΣ  -  ΧΑΡΟΥΜΕΝΗ ΥΠΟΔΟΧΗ

 

Όταν γύρισε στο σπίτι ο κ. Αποστόλου, τρέξανε αμέσως κοντά του τα παιδιά χαρούμενα να τον υποδεχθούν.

-            Σε καμαρώσαμε μπαμπά, είπε ο μεγάλος.

-            Άντε, μας έγινες και διάσημος, συνέχισε γελώντας η Ναυσικά.

-            Είδες τι μπαμπά έχουμε; συμπλήρωσε ο μικρός και κρεμάστηκε στην αγκαλιά του, προσθέτοντας:

-            Είμαι περήφανος για σένα μπαμπά.

-            Για πες μας πως ήταν. Πώς σου φάνηκε ο κ. Χρηστίδης; ρώτησε ο Αλέξανδρος.

-            Θα σας τα περιγράψω σε λίγο. Ακούστε όμως πρώτα για το ταξίδι μας. Θα έχουμε και παρέα. Και ποια λέτε; Την οικογένεια του κ. Χρηστίδη!

-            Α, τι καλά, είπε ο Ιάσονας.

-            Θα χαρώ για την γνωριμία του, συμπλήρωσε ο Αλέξανδρος.

-            Και πώς έγινε αυτό; ρώτησε η Ναυσικά.

-            Λοιπόν, έτυχε να αναφέρω ότι παίρνω άδεια την ερχόμενη εβδομάδα και κατά σύμπτωση και αυτός. Και είναι σαν και μας φυσιολάτρης και υπέρμαχος του οικοτουρισμού. Είναι πολύ συμπαθής τύπος. Όταν του είπα ότι δεν αποφασίσαμε πού θα πάμε, μου είπε: «εμείς σκοπεύουμε να τραβήξουμε προς Βόρειο Ελλάδα. Δεν έρχεστε και σεις να είμαστε παρέα;». Τον ευχαρίστησα και του είπα ότι είναι πολύ ενδιαφέρουσα πρόταση. Να συνεννοηθώ όμως πρώτα με την οικογένεια και θα του απαντήσω. Τι λέτε λοιπόν και ‘σεις;  Δεν θα ‘ταν καλή ιδέα να πηγαίναμε όλοι μαζί; Και σεις θα κάνετε καινούργιους φίλους, τα παιδιά του, και θα ήσαστε μια μεγάλη παρέα.

-            Εγώ την βρίσκω καταπληκτική, είπε ο Αλέξανδρος.

-            Μια και θα ‘χουμε, όπως ελπίζω  καλή παρέα, είπε η Ναυσικά, καλά θα ‘ναι. Εξ άλλου στην Ελλάδα όπου κι αν πας βρίσκεις ομορφιές. Τι λες και συ μαμά;

-            Θα χαρώ να πάω εκεί θα διαλέξουν τα παιδιά μου.

-            Ε, εμένα δεν με ρωτήσατε, πετάχτηκε ο μικρός. Αλλά είμαι μεγαλόψυχος και θα συμφωνήσω.

-            Και έτσι λύνουμε και το πρόβλημα του προορισμού.

Όταν είχαν συζητήσει τις προηγούμενες μέρες το θέμα, δεν είχαν καταλήξει πού να πάνε. Κατ’ αρχήν, είχαν αποκλειστεί οι Κυκλάδες, γιατί αργότερα θα πήγαινε ο Αλέξανδρος με τους φίλους του. Είχαν πέσει στο τραπέζι προτάσεις για Κρήτη, για Πήλιο, για Ήπειρο, αλλά δεν είχαν κατασταλάξει.

Επειδή πολλές φορές παίρνανε αποφάσεις της τελευταίας στιγμής, δεν συνήθιζαν να κλείνουν ξενοδοχείο. Εξ άλλου, δεν τους άρεσε να αράζουν σε ένα μέρος, αλλά να κάνουν περιοδεία. Έτσι, είχαν την ελευθερία να μένουν κάπου όσο τους άρεσε και ακόμη να τροποποιούν το πρόγραμμά τους, ανάλογα με το τι θα συναντούσανε. Κι αν δεν έβρισκαν κάπου δωμάτιο, θα πήγαιναν λίγο παραπέρα. Όλο και κάτι θα έβρισκαν για τις λίγες μέρες που θα έμεναν. Δεν ήταν απαιτητικοί. Και, αν έβρισκαν κάμπινγκ, θα το προτιμούσαν. Αλλά δεν πήγαιναν απροετοίμαστοι. Είχαν ταξιδιωτικούς οδηγούς, χάρτες και ξέρανε τι αξιοθέατα είχε ο τόπος.

Το ότι  στην ψυχαγωγία δεν προγραμμάτιζαν, αυτό δεν σημαίνει ότι το ίδιο κάνανε και στη δουλειά τους. Αντιθέτως μάλιστα. Επίσης, αν επρόκειτο να πάνε οργανωμένη εκδρομή. Αλλά, για τις μικρές αποδράσεις τους, προτιμούσαν την έκπληξη της τελευταίας στιγμής.

 

 

 

* * *

 

 

 

Ένας σωματώδης κύριος είχε ακούσει στις ειδήσεις την ανακοίνωση της καινοτομίας, την σπουδαιότητα που είχε και για την επένδυση που θα γινόταν. Μια ιδέα άστραψε στο μυαλό του. Τον απασχολούσε όλη τη μέρα. Τελικά πήρε τις αποφάσεις του.

Την επόμενη μέρα, αφού κοίταξε το ρολόι του και υπολόγισε τι ώρα θα ήταν στον τόπο που θα τηλεφωνούσε, σχημάτισε ένα αριθμό που άρχιζε από 00. Σε λίγο ακούστηκε η φωνή ενός παλαιού γνώριμου. Του έκανε μια πρόταση. Η απάντηση δεν θα μπορούσε να δοθεί αμέσως. Θα έπρεπε η γνωριμία να κάνει κάτι επαφές και θα του απαντούσε μετά λίγες μέρες.

 

ΠΕΡΙΟΔΕΙΑ ΣΤΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ 

 

Νωρίς το πρωί του Σαββάτου ξεκίνησαν. Είχαν συνεννοηθεί να συναντηθούν με τους νέους φίλους τους στον Σείριο.

Μόλις πραγματοποιήθηκε η συνάντηση, έγιναν οι συστάσεις.

-            Η γυναίκα μου η Άννα, ο μεγάλος μας ο Αλέξανδρος, η Ναυσικά και ο πιτσιρίκος μας ο Ιάσονας.

-            Και από εδώ η Δάφνη, ο γιός μας ο Χρήστος, η κόρη μας η Μαριάννα και η φιλοξενούμενή μας Έλλη, κόρη φίλων μας. Ο πατέρας της είναι φυσικός, ερευνητής και προς το παρόν είναι στο CERN στην Γενεύη. 

Ύστερα από μερικές ώρες διαδρομής, φθάσανε στην Πιερία. Θα μένανε σε ένα κάμπινγκ δίπλα στην παραλία. Καθώς δεν είχαν ούτε τροχόσπιτο, ούτε σκηνή, μείνανε σε μπανγκαλόου.

       Αφού τακτοποιήθηκαν, η πρώτη τους δουλειά ήταν να βουτήξουν στη θάλασσα.

       Μετά το μπάνιο, τα παιδιά καθόταν στην ακρογιαλιά και κουβεντιάζανε.

-            Εμείς οι τρεις πρέπει να είμαστε συνομήλικοι, είπε ο Ναυσικά, αποτεινόμενη στην Έλλη και τον Χρήστο. Εγώ φέτος τελείωσα τη Β’ Λυκείου.

-            Και εγώ, είπε ο Χρήστος. Η Μαριάννα θα πάει στην Γ΄ Γυμνασίου.

-            Εγώ φέτος τελείωσα το Λύκειο, διευκρίνισε η Έλλη.

-            Τι σκέφτεσαι για σπουδές;

-            Βιολογία. Πήγα καλά στις Πανελλήνιες, αλλά θα προτιμήσω να πάω στην Ελβετία, όπου είναι ο μπαμπάς.

-            Έλλη, απ’ ότι άκουσα, ο πατέρας σου είναι φυσικός, είπε ο Αλέξανδρος.

-            Ναι, είναι στον Δημόκριτο, το Ερευνητικό Κέντρο Φυσικών Επιστημών, και συνεργάζεται με το CERN, ξέρετε, το Ευρωπαϊκό Κέντρο Πυρηνικών Ερευνών, το κορυφαίο του είδους, που είναι κοντά στη Γενεύη.  Πηγαίνει συχνά εκεί. Η μαμά είναι και αυτή φυσικός, καθηγήτρια σε Λύκειο. Τώρα είναι και αυτή στη Γενεύη, όπου θα παρακολουθήσει επιμορφωτικό πρόγραμμα στο CERN. Θα επιστρέψουν αργότερα για διακοπές στην Ελλάδα. Ο αδελφός μου είναι στην κατασκήνωση και μετά θα μείνουμε στους παππούδες μας, μέχρι να έρθουν οι γονείς μας, οπότε θα πάμε στα νησιά. Προς το τέλος Αυγούστου ξεκινάμε στην Ελβετία οικογενειακώς με το αυτοκίνητό μας. Ο μπαμπάς και εγώ θα μείνουμε και ο αδελφός μου με τη μαμά θα επιστρέψουν, όταν ανοίξουν τα σχολεία. 

-            Γνωρίζεστε καιρό; ρώτησε η Ναυσικά τους νέους τους φίλους.

-            Από μικρά παιδιά, είπε η Μαριάννα. Ο πατέρας μας και οι γονείς της Έλλης ήταν συμφοιτητές.

-            Δηλ. ο μπαμπάς σας σπούδασε φυσικός; Και πώς από φυσικός έγινε δημοσιογράφος;

-            Είναι παλαιά ιστορία. Από μικρός του άρεσαν η Γεωγραφία και οι Φυσικές Επιστήμες. Τότε ένας θείος του, βλέποντάς το ενδιαφέρον του για αυτές και συγχρόνως για να εξασκήσει τα Αγγλικά του, του έδωσε τεύχη του National Geographic, στο οποίο ήταν συνδρομητής. Την εποχή εκείνη δεν υπήρχε ακόμη η ελληνική έκδοση. Διαβάζοντας τα διάφορα άρθρα, θαύμαζε τους συντάκτες των κειμένων, ιδίως εκείνων που ήταν σε αποστολή σε μακρινές χώρες και ονειρευόταν να κάνει κι’ αυτός κάποτε το ίδιο. Μεγαλώνοντας «προσγειώθηκε», καταλαβαίνετε δεν ήταν και εύκολο αυτό. Και τότε σκέφθηκε να γράφει άρθρα σε ελληνικά έντυπα για επιστημονικά θέματα. Όταν ήταν μαθητής είχε πρωτοστατήσει στην δημιουργία σχολικής εφημερίδας, όπου, καθώς ήταν καλός και στην έκθεση και στα θετικής κατεύθυνσης μαθήματα, έγραφε τα επιστημονικά νέα. Σκέφθηκε να σπουδάσει φυσικές επιστήμες. Από φοιτητής είχε στείλει συνεργασία στον Φυσικό Κόσμο, το περιοδικό της Ένωσης Ελλήνων Φυσικών και αρθράκια σε τοπικές εφημερίδες. Έτσι μπήκε στο χώρο των ΜΜΕ. Φυσικά οι σπουδές του τον βοηθούσαν. Και τώρα, εκτός από την ραδιοφωνική εκπομπή, είναι συνεργάτης ενός επιστημονικού περιεχομένου περιοδικού και επιμελείται τα επιστημονικά νέα σε κυριακάτικη εφημερίδα, καθώς και θέματα οικολογίας και περιβάλλοντος. Επίσης σε λίγο πρόκειται να εκδώσει ένα βιβλίο εκλαϊκευμένης επιστήμης. Το είδος με το οποίο ασχολείται μπορεί να μη είναι τόσο προβεβλημένο στη χώρα μας όσο σε άλλες προηγμένες χώρες, αλλά λέει ότι βρίσκει περισσότερο ενδιαφέρον σ’ αυτό παρά σε πολιτικά ή οικονομικά θέματα –όχι ότι δεν τον ενδιαφέρουν, απλώς του ταιριάζει καλύτερα.

-            Και μια και είναι φίλοι με τον πατέρα της Έλλης, θα μαθαίνει από πρώτο χέρι τα νέα του CERN, παρατήρησε η Ναυσικά.

-            Σίγουρα.

-            Α, τώρα θυμήθηκα! είπε ο Αλέξανδρος. Σε μια παλαιότερη εκπομπή, που μιλούσαν για το περίφημο πείραμα που γίνεται στο CERN, μήπως ήταν ο πατέρας σου Έλλη;

-            Ακριβώς.

-            Είχε επισκεφθεί επίσης το CERN, συμπλήρωσε ο Χρήστος, και έγραψε σχετικά.

-            Στο επόμενο συνέδριο της Ένωσης Ελλήνων Φυσικών, είπε η Έλλη, ο μπαμπάς θα παρουσιάσει τις τελευταίες εξελίξεις και η μαμά θα κάνει μια παρουσίαση σχετικά με σχολικά πειράματα. Θα αξιοποιήσει έτσι και τις γνώσεις της από το σεμινάριο.

-            Πιστεύω ότι θα το παρακολουθήσει και ο δικός μας μπαμπάς και θα γράψει για τις δραστηριότητες των ελλήνων επιστημόνων.

-            Και το παιδικό του όνειρο εκπληρώθηκε, κατέληξε η Μαριάννα, γιατί ένα άρθρο του μπήκε στην ελληνική έκδοση του National Geographic!

 

*

 

-            Ωραία ονόματα έχετε παιδιά, παρατήρησε η Έλλη .

-            Οι γονείς μας θέλανε να μας δώσουν αρχαία ελληνικά ονόματα και να μην ακολουθήσουν την γνωστή παράδοση. Από την άλλη, δεν θέλανε και να δυσαρεστήσουν τους παππούδες, παρόλο που δεν ήταν άνθρωποι που θα παρεξηγιόταν για τέτοια θέματα. Τον γόρδιο δεσμό έλυσε η γιαγιά, που, καθώς υποστήριξε ένθερμα την άποψή τους -είπε μάλιστα ότι δεν ήθελε να μπει το όνομά της, Ελένη, γιατί παρόλο που είναι ωραίο, θεώρησε ότι είναι πολύ συνηθισμένο- έριξε την ιδέα, ο παππούς ή γιαγιά, που παραδοσιακά θα έδιναν το όνομά τους, να προτείνουν όνομα. Έτσι ο παππούς πρότεινε το Αλέξανδρος, η γιαγιά το Ναυσικά -ήταν βλέπεις δασκάλα και δίδασκε την μυθολογία-και ο άλλος ο παππούς το Ιάσων.

-            Και να φανταστείς ότι σε  πολλές οικογένειες γίνονται καβγάδες για το πιο όνομα θα μπει!

-            Τα ονόματα μου αρέσει να λέγονται αυτούσια. Ας πούμε, δεν μου αρέσει ο Αλέξανδρος να γίνεται Αλέκος.

-            Αυτό είναι το λιγότερο. Να ακούς για Άκη,  Σάκη, Ρούλα, Τούλα κλπ.

-            Και να τα κάνουν ξενικά δε μ’ αρέσει. Νομίζω ότι είναι ανόητο και γίνεται από ξενομανία να λένε τα παιδιά τους Νάνσυ, Ντόρις, Μπέττυ, ενώ υπάρχουν τόσα ωραία ελληνικά ονόματα. Και δεν το λέω από κακώς εννοούμενο εθνικισμό, σαν κάτι «ελληναράδες», που αμφιβάλλω αν έχουν διαβάσει ποτέ κανένα αρχαίο κείμενο. Νομίζω ότι από τους ξένους  πρέπει να παίρνουμε ό,τι καλό έχουν, όπως και να κρατάμε ό,τι καλό έχουμε εμείς. 

 

*

 

Παραπέρα και οι μεγάλοι είχαν την κουβέντα τους.

-            Να κάνουμε μικρές εκδρομούλες στα γύρω μέρη.

-            Ας πούμε, εδώ κοντά είναι το κάστρο του Πλαταμώνα. Να πάμε μια βόλτα.

-            Δεν θα το παραλείψουμε.

-            Στο κάστρο θα μας κάνει την ξενάγηση η Δάφνη, είπε ο κ. Σταύρος. Σας είπα ότι είναι ξεναγός; Και μάλιστα πολύ καλή.

-            Αν δεν παινέψεις το σπίτι σου θα σε πλακώσει, είπε αυτή.

-            Ξέρεις, δεν είναι παινέματα, είναι η αλήθεια. Μιλάω εκ πείρας. Γνωριστήκαμε σε μια εκδρομή που διοργάνωνε ένα ταξιδιωτικό πρακτορείο, όπου εργαζόταν τότε η Δάφνη. Δεν ήταν μόνο οι γνώσεις που κατείχε, αλλά και η φιλική της συμπεριφορά. Ένοιωθες ότι έκανε με κέφι τη δουλειά της και σου το μετέδιδε.

-            Γι’ αυτό άρχισες να γίνεσαι τακτικός πελάτης του γραφείου; Ήσουν φαίνεται φιλομαθής.

-            Και μάλιστα ερχόμουν αφού εξακρίβωνα ότι θα συμμετέχεις και συ. Τι τράβηξα μέχρι να την καταφέρω! Μου έκανε, τάχα μου, την δύσκολη. Τελικά όμως το κάστρο έπεσε.

-            Κι’ έτσι τώρα θα έχουμε την ευκαιρία να μας ξεναγεί και σ’ άλλα κάστρα, είπε η κ. Άννα.

-            Τώρα που έγινε λόγος για ξεναγήσεις, είπε ο κ. Στέφανος, θυμάμαι μερικές χαρακτηριστικές περιπτώσεις από τα ταξίδια που κάναμε με την Άννα στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Μας αρέσουν και μας πολύ οι εκδρομές και έτσι κάναμε αρκετές.

-            Ας είναι καλά οι παππούδες που κρατούσαν το καλοκαίρι τα παιδιά στο εξοχικό. Με τα παιδιά έχουμε πάει μόνο στην Ελλάδα.

-            Σωστά. Λοιπόν, συναντήσαμε όλων των ειδών τις περιπτώσεις. Θυμάμαι εκείνο τον ξεναγό … που ήταν στην Αίγυπτο θαρρώ. Με το ζόρι έβγαιναν δυο κουβέντες από το στόμα του, ένοιωθες ότι βαριόταν που ζει.

-            Αντιθέτως όμως εκείνος στην Ιαπωνία. Θυμάσαι; Τέλειος επαγγελματίας και ευγενέστατος.

-            Και εκείνος στην Αυστρία. Ήταν Έλληνας εγκατεστημένος εκεί. Είχε περισσότερο ενθουσιασμό από τους ταξιδιώτες.

-            Έτσι είναι ο κόσμος. Συναντάς όλων των ειδών τους ανθρώπους σ’ όλα τα επαγγέλματα. Υπάρχουν οι άσχετοι, όμως δεν λείπουν και οι εξαιρετικοί. Και όχι μόνον στον ιδιωτικό τομέα, αλλά και στον δημόσιο, παρ’ όλες τις γκρίνιες και τα παράπονα που ακούει κανείς.

-            Να παινέψω τώρα κι εγώ την δική μου, είπε ο κ. Στέφανος. Καθώς το επάγγελμά της στηρίζεται σε δύο πόδια, την Επιστήμη και την Τέχνη και, καθώς επίσης είναι και τελειομανής, τα έργα της δεν είναι μόνον άψογα λειτουργικά, αλλά και αισθητικά. Θα έχετε προσέξει κτίρια που είναι χάρμα οφθαλμών και άλλα τρομερά κακόγουστα. Νομίζω ότι για να κάνεις κάτι καλό χρειάζεται και το ταλέντο και το μεράκι, να δώσεις τον καλύτερο εαυτό σου, πράγμα που δεν γίνεται πάντα.

-            Υπερβάλλεις για το τι κάνω. Βέβαια, μ’ αρέσει να κάνω το καλύτερο που μπορώ, αλλά πολλές φορές δεν έχεις την δυνατότητα να κάνεις αυτό που ονειρεύεσαι. Και θα έλεγα ότι το όνειρό μου είναι να έκανα, πέρα από κατοικίες, και κάτι άλλο, π.χ. ένα πολιτιστικό κέντρο. Έχω κάτι ιδέες στο μυαλό μου για κάτι πρωτοποριακό, εννοώντας, όχι απλώς το διαφορετικό από τα συνηθισμένα, αλλά και το λειτουργικό και το καλαίσθητο.

-            Πάντως είναι στην πρωτοπορία. Σχεδιάζει εδώ και καιρό κτίρια βιοκλιματικά, είπε ο κ. Στέφανος. Φυσικά αυτή έχει σχεδιάσει και το πράσινο σπίτι, στο οποίο είχα αναφερθεί στην συνέντευξη, όπου θα πάνε μετά τα παιδιά. Δεν είναι μόνον οικολογικό, είναι και πολύ όμορφο.

-            Διαπιστώνω ότι η καλαισθησία δεν περιορίζεται στα έργα της, αλλά και στην ίδια την εμφάνισή της, είπε ο κ. Σταύρος.

-            Το ίδιο ισχύει και για την άλλη κυρία της παρέας, ανταπέδωσε ο κ. Στέφανος.

-            Έχετε όρεξη για κομπλιμέντα, είπε η κ. Άννα.

-            Λέω την αλήθεια. Και σε κάτι άλλο μοιάζουν. Και οι δύο κυρίες έχουν, με τον ένα ή άλλο τρόπο, σχέση με την Τέχνη.

-            Η μια την δημιουργεί και η άλλη την φέρνει κοντά στο κοινό.

-            Τελείωσαν τα εγκώμια;  Ή μήπως θέλετε να τα ανταποδώσουμε, λέγοντας ότι ο ένας δημιουργεί την Τεχνολογία και ο άλλος την φέρνει κοντά στο κοινό;

-            Το ίδιο ισχύει και για τους φίλους μας, τους γονείς της Έλλης. Ο ένας δημιουργεί Επιστήμη και η άλλη την φέρνει στο νεανικό κοινό.

-            Η δημιουργία είναι κάτι συναρπαστικό και καταξιώνει τον άνθρωπο σαν πνευματικό ον, είπε η κ. Άννα. Είτε πρόκειται για τη μεγάλη δημιουργία, είτε για μια απλή και καθημερινή. Από τον Φειδία μέχρι τον ταπεινό, ανώνυμο τεχνίτη, που κάνει τη δουλειά του με μεράκι.

-            Αλλά και η μετάδοση του έργου των δημιουργών στο κοινό, όταν γίνεται με τρόπο κατανοητό, είναι πολύ σπουδαίο πράγμα, συμπλήρωσε ο κ. Στέφανος.

-            Υπάρχουν άνθρωποι που συνδυάζουν και τα δύο, συνέχισε ο κ. Σταύρος. Μού έρχεται στο νου ο σπουδαίος φυσικός της εποχής μας, ο Feynman, που εκτός από το μεγάλος επιστήμονας, ήταν και περίφημος δάσκαλος.

-            Και ο Στέφανος συνδυάζει έρευνα εφαρμοσμένη με τη διδασκαλία, είπε η κ. Δάφνη.

-            Προς θεού, μη με φέρνεις σαν παράδειγμα. Εδώ πρόκειται για μη συγκρίσιμα μεγέθη. Εκείνος ήταν ένας γίγαντας της Επιστήμης. Όλοι εμείς ας είμαστε ευχαριστημένοι που απλά κάτι λίγο κάναμε.

-            Καιρός να προσγειωθούμε, είπε η κ. Άννα. Μιλούσαμε για κάποιες κοντινές εξορμήσεις. Προτείνω να περάσουμε και από την Θεσσαλονίκη.

-            Καλή ιδέα. Να πάμε και στη Βεργίνα, συμπλήρωσε η κ. Δάφνη.

-            Πάμε αύριο;

-            Και δεν πάμε;

-            Θα έλεγα να ξεκουραστούμε λίγο αύριο και πάμε την Δευτέρα.

-            Ναι, θα ‘ταν καλύτερα έτσι. Να περάσουμε και από τη Βέροια και τη Νάουσα.

 

ΣΤΗΝ ΒΕΡΓΙΝΑ

 

Δευτέρα πρωί βάλανε πλώρη για τις δυο πόλεις της Ημαθίας και μετά περάσανε από την Βεργίνα.

Επισκέφθηκαν το μουσείο, όπου είδαν τους τάφους των Μακεδόνων βασιλέων, ιδιαίτερα τον τάφο του Φιλίππου και θαύμασαν τα ευρήματα της Βεργίνας από τις ανασκαφές του Ανδρόνικου, ο οποίος, όπως τους πληροφόρησε η ξεναγός τους, ένοιωσε μοναδική συγκίνηση όταν κατάλαβε σε ποιόν ανήκαν αυτά τα ευρήματα. Εντυπωσιάστηκαν ιδιαίτερα από την χρυσή λάρνακα του Φιλίππου με το δεκαεξάκτινο μακεδονικό αστέρι (ήλιο της Βεργίνας) και το χρυσό στεφάνι δρυός, του ιερού δένδρου των Μακεδόνων βασιλέων, φτιαγμένο με απαράμιλλη τέχνη.

-            Κοιτάξτε αυτό το χρυσό διάδημα. Δεν έχω δει πιο καταπληκτικό έκθεμα, παρατήρησε η κ. Άννα.

-            Ο Ανδρόνικος το χαρακτήρισε ως το ωραιότερο κόσμημα του αρχαίου ελληνικού κόσμου, συμπλήρωσε η κ. Δάφνη.

 

 

 

 

 

ΣΤΗΝ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ

 

Την άλλη μέρα ξεκίνησαν για την ωραία πόλη του ελληνικού βορρά. Πρώτα κάνανε μια στάση στην Πέλλα για να δουν το νέο αρχαιολογικό μουσείο της. Ύστερα φθάσανε στην Θεσσαλονίκη.

-            Να αρχίσουμε από το αρχαιολογικό μουσείο. Φυσικά θα μας ξεναγήσει η Δάφνη, είπε ο κ. Σταύρος.

Θαύμασαν τον χρυσό των Μακεδόνων, τα καταπληκτικά χρυσά στεφάνια και τα υπόλοιπα εκθέματα του μουσείου. Μετά επισκεφθήκανε το Βυζαντινό μουσείο.

-            Παιδιά, πήγατε στο νέο μουσείο της Ακρόπολης; ρώτησε η κ. Δάφνη.

-            Πήγαμε με το σχολείο. Αλλά στα βιαστικά. Είχε πολύ κόσμο.

-            Όταν επιστρέψουμε στην Αθήνα, να κανονίσουμε μια μέρα να σας ξεναγήσω.

-            Ευχαρίστως ξαναπάμε.

Μετά πήγαν στο Επταπύργιο με τα βυζαντινά τείχη και περιπλανήθηκαν στα στενά της Άνω πόλης. Κάνανε βόλτα στην μοναδική παραλία της και το απόγεμα πήγανε στο Πανόραμα, από όπου απόλαυσαν μια πραγματικά πανοραμική θέα.

 

Το βραδάκι τα παιδιά καθότανε στην παραλία και ψιλοκουβεντιάζανε. Πέρασε μια κοπέλα δίπλα τους.

-            Γεια σας παιδιά. Η παρέα μου δεν ήρθε ακόμη. Μήπως σας βρίσκεται φωτιά; έκανε, κρατώντας το τσιγάρο της.

-            Δυστυχώς όχι, δεν καπνίζουμε.

-            Πολύ μαμμόθρεφτα σας βλέπω ρε παιδιά. Δε σας αφήνει ο μπαμπάκας σας;

-            Δεν χρειάζεται να εξαρτηθούμε από το κάπνισμα, είπε αγανακτισμένη η Ναυσικά, για να αποδείξουμε ότι δεν είμαστε εξαρτημένοι από τους γονείς μας. Υπάρχουν και καλύτεροι τρόποι. Δεν είναι μαγκιά το τσιγάρο. Όποιος σκέφτεται έτσι είναι ανώριμος.

-            Καλά ντε, ένα αστείο είπα.

-            Εν τάξει, αλλά θα μπορούσες να πεις κάτι καλύτερο.

-            Ίσως έχεις δίκιο.

-            Ίσως κι εγώ σου μίλησα λίγο απότομα. Καλύτερα ας το ξεχάσουμε. Πως σε λένε;

-            Φαίη.

-            Είμαι η Ναυσικά και από ‘δω … Και σύστησε τους υπόλοιπους. Έλα, κάτσε μέχρι να ‘ρθει η παρέα σου.

-            Ευχαριστώ.

-            Μου επιτρέπεις να σε ρωτήσω; Γιατί καπνίζεις; Θα ξέρεις ότι δεν κάνει καλό.

-            Είναι αλήθεια. Αλλά βλέπεις, οι παρέες …

-            Σκέφθηκες ποτέ να σταματήσεις;

-            Ε, δε με πήραν και τα χρόνια.

-            Ξέρεις όμως, το γερό σώμα χτίζεται από την μικρή ηλικία. Μπορεί τα προβλήματα να φανούν αργότερα, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι όταν δεν έχουν ακόμη φανεί, η νικοτίνη και η πίσσα δεν υποσκάπτουν την υγεία μας, χωρίς να το καταλαβαίνουμε.

-            Και οι αθλητές το αποφεύγουν για να έχουν καλύτερες επιδόσεις, πρόσθεσε ο Αλέξανδρος.

-            Έχετε δίκιο. Ίσως να κάνω καμιά προσπάθεια.

-            Σκέψου το σοβαρά όσο είναι νωρίς. Αξίζει τον κόπο.

-            Α, βλέπω τους φίλους μου. Σας αφήνω τώρα. Χάρηκα για την γνωριμία.

-            Και ‘μείς. Γεια χαρά.

Όταν έφυγε, είπε ο Αλέξανδρος:

-            Έχω ακούσει μια τελευταία έρευνα για το κάπνισμα. Τα παιδιά καπνίζουν μεν από μιμητισμό, για να φανούν μεγάλοι και μοντέρνοι, για την γοητεία του απαγορευμένου, αλλά ο πρώτος λόγος που το κάνουν είναι συναισθηματική ανασφάλεια και είναι δείγμα ανωριμότητας.

-            Παίζουν ρόλο οι παρέες, αλλά πολύ μεγάλο και η οικογένεια. Όταν αντιμετωπίζουν οικογενειακά προβλήματα τα παιδιά είναι πιο ευάλωτα.

-            Άκουσα επίσης ότι μερικά αρχίζουν και από δέκα ετών!

-            Είπαν ακόμη ότι αρκετοί επηρεάστηκαν από την αντικαπνιστική εκστρατεία.

-            Και τα αποτελέσματα από άλλες χώρες, που πήραν μέτρα, ήταν θετικά.

-            Επί τέλους και οι μη καπνιστές έχουν δικαιώματα. Μέχρι τελευταία αδιαφορούσαν για το παθητικό κάπνισμα.

-            Να σας πω μια ιστορία που έλεγε η μαμά, είπε η Έλλη. Την είχε ακούσει από μια παλαιότερη συνάδελφό της. Ίσως ξέρετε ότι παλαιά τα σχολεία ήταν πολύ αυστηρά. Όποιος πιανόταν να καπνίζει έπαιρνε αποβολή.

-            Και οι τουαλέτες του σχολείου ήταν γεμάτες καπνό!

-            Λοιπόν, ένας διευθυντής, όταν ανακοίνωσε την ποινή –τότε ανακοινώνονταν οι ποινές- και θέλοντας να φερθεί διπλωματικά, είπε ότι η κατηγορία ήταν … μόλυνση σχολικού περιβάλλοντος!

-            Προηγουμένως αναφερθήκαμε για το ρόλο της οικογένειας, είπε η Ναυσικά. Είμαστε τυχεροί που οι οικογένειές μας δεν έχουν τέτοια προβλήματα. Εγώ δεν είδα ποτέ τους γονείς μας να μαλώνουν. Τι θέλεις όμως να κάνουν και τα παιδιά, όταν οι γονείς τους είναι στα μαχαίρια; Μέχρι που και τα κακοποιούν.

-            Αυτές είναι ακραίες περιπτώσεις.

-            Όχι και τόσο ασυνήθιστες πάντως. Και συμβαίνουν, όπως λένε, σ’ όλα τα κοινωνικά στρώματα.

-            Και να μη έχουν φτάσει τα πράγματα στο απροχώρητο, οι γκρίνιες και οι εγωισμοί δεν δημιουργούν καλό κλίμα για τα παιδιά.

-            Και όταν έχουν χωρίσει, έστω και πολιτισμένα –αν και αυτό είναι δεν είναι μάλλον ο κανόνας, συχνά ο ένας γονιός κατηγορεί τον άλλο στο παιδί- είναι το μη χείρον βέλτιστον. Εγώ προτιμώ να κάθομαι στο κυριακάτικο τραπέζι και με τους δύο γονείς μου και δε θέλω μπαμπά του Σαββατοκύριακου.

-            Πολλοί γονείς φέρονται αυταρχικά, άλλοι πάλι υπερπροστατευτικά. Και τα δύο δεν είναι καλά.

-            Στην δική μας ηλικία συμβαίνει μια σύγκρουση γονέων και παιδιών, αλλά αυτό συνήθως είναι παροδικό φαινόμενο και, όταν ωριμάσουν, οι σχέσεις αποκαθίστανται. Αυτό είναι φυσιολογικό. Καλό είναι να περάσει αυτή η φάση όσο γίνεται πιο ανώδυνα. Έχει σημασία και το πώς το χειρίζονται οι γονείς.

-            Πάντως οι δικοί μας δεν είναι καταπιεστικοί, χωρίς να είναι αδιάφοροι, είπε η Ναυσικά. Μας καταλαβαίνουν και δεν αναλίσκονται σε πολλές συμβουλές, γιατί μας διδάσκουν περισσότερο με το παράδειγμά τους.

-            Σαν πολύ σοβαροί μου γίνατε, παρενέβη ο Χρήστος. Ελπίζω να λύσατε όλα τα κοινωνικά προβλήματα και να θυμηθείτε επί τέλους ότι είμαστε σε διακοπές. Άντε να σας πω κανένα ανέκδοτο μπας και συνέλθετε.

Και άρχισε να διηγείται ένα.

-            Ήτανε μια σαρανταποδαρούσα. Σε μια στιγμή που της πέρασε η σκέψη, ποιο πόδι έχει τώρα σειρά, μπερδεύτηκε τόσο που δεν μπορούσε να περπατήσει!

-            Ηθικόν δίδαγμα, είπε η Ναυσικά: η πολλή σκέψη καμιά φορά κάνει κακό.

-            Πολλές απλές ενέργειές μας, συνέχισε ο Αλέξανδρος, γίνονται αυτόματα, χωρίς να το συνειδητοποιούμε, η φύση βάζει τον «αυτόματο πιλότο», όπως στο περπάτημα. Ξέρετε ότι σοβαροί επιστήμονες μελετούν τον τρόπο που περπατάει η σαρανταποδαρούσα; Και είναι πολύ πιο περίπλοκος από τον τρόπο που περπατάμε εμείς οι άνθρωποι. Τα διάφορα ζωύφια έχουν επινοήσει διάφορους περίεργους τρόπους. Ακόμη και τα μικρόβια βρίσκουν τρόπο να μετακινούνται. Αλλιώς τρέχει το άλογο και αλλιώς περπατάει, ενώ η καμήλα περπατάει διαφορετικά. Μήπως μπορείτε να βρείτε την διαφορά; Και όλα αυτά δεν τα μελετούν μόνο από περιέργεια. Τους δίνουν και ιδέες για την κατασκευή ρομπότ με πόδια. Η φύση βλέπετε είναι μεγάλη δασκάλα!

-            Θέλοντας να μιμηθούν τα πουλιά οι άνθρωποι φτιάξανε τα αεροπλάνα. Σήμερα αυτό γίνεται με ποιο συστηματικό τρόπο. Έχετε ακούσει για την Βιονική; Είναι ο κλάδος που εμπνέεται από τους βιολογικούς οργανισμούς για τη δημιουργία ηλεκτρονικών συστημάτων, όπως το παράδειγμα που ανέφερε ο Αλέξανδρος, πρόσθεσε η Έλλη.

-            Ένα άλλο παράδειγαμα

-            Ακόμη και αρχιτέκτονες αντιγράφουν τη φύση σε κατασκευές, όπως έλεγε η μαμά, είπε η Ναυσικά. Μελετώντας το σχήμα που παίρνουν … σαπουνόφουσκες, όπου η φύση δείχνει όχι μόνο την ομορφιά της, αλλά και την σοφή αρχιτεκτονική της, εμπνεύστηκαν το σχήμα των σκεπών των Ολυμπιακών εγκαταστάσεων στο Μόναχο. Άλλο παράδειγμα η κατασκευή του περίφημου ναού της Βαρκελώνης, της Σαγράδα Φαμίλια, από τον αρχιτέκτονα Γκαουντί.

Η ώρα στη συνέχεια κύλισε με αστεία, γρίφους και πολλά κέφια.

 

ΣΤΟΝ ΟΛΥΜΠΟ

 

Την επόμενη μέρα τράβηξαν για τον Όλυμπο.

-            Αρκετά χρόνια πριν, είπε ο κ. Σταύρος, είχαμε ανεβεί στην κορυφή με ένα ορειβατικό σύλλογο. Καταπληκτική εμπειρία. Τώρα βέβαια θα περιοριστούμε σε χαμηλότερα υψόμετρα.

-            Να ανεβούμε μέχρι τα Πριόνια και να περπατήσουμε λίγο στο φαράγγι του Ενιπέα. Δεν μπορούμε να κάνουμε όλη τη διαδρομή, θέλει ώρες. Θα ήταν προτιμότερο να γινόταν κάτι τέτοιο αν είμαστε πολλοί, όπως με κανένα εκδρομικό σύλλογο. 

-            Θα μπορούσαμε να περπατήσουμε λίγο και στο κάτω μέρος της διαδρομής από το Λιτόχωρο.

-            Να το κάνουμε αύριο.

Αφού ανέβηκαν, άφησαν τα αυτοκίνητα για να περπατήσουν. Η παρέα των παιδιών πήγαινε μπροστά. Απολάμβαναν τον περίπατό τους μέσα στο υπέροχο τοπίο, κουβεντιάζοντας.

-            Η Ελλάδα έχει αναρίθμητα φανταστικά μέρη, είπε η Ναυσικά.

-            Και μεγάλη ποικιλία και εναλλαγές τοπίων, κάνοντας και μικρές ακόμη διαδρομές, συμπλήρωσε ο Αλέξανδρος. Σε πόσες χώρες μπορείς να βρεθείς από ένα τέτοιο ψηλό βουνό, την κατοικία των θεών, σε λίγη ώρα στην ακρογιαλιά; Ή να κάνεις σκι στον χιονισμένο Παρνασσό και την ίδια μέρα να αντικρίσεις το γραφικό παραθαλάσσιο Γαλαξίδι;

-            Στις εκδρομές μας φροντίζουμε να συνδυάζουμε και την πεζοπορία στην εξοχή. Έτσι την χαίρεσαι καλύτερα.

-            Όταν κάνει κανείς διαδρομές με αυτοκίνητο, απολαμβάνει τη φύση περισσότερο όταν παίρνει επαρχιακούς δρόμους, παρά τους μεγάλους αυτοκινητόδρομους. Έλεγε η μαμά, όταν περνούσαν τις Άλπεις από τον αυτοκινητόδρομο, καθώς είχε ανοικτές στροφές και μικρές κλίσεις, γέφυρες και τούνελ, δεν είχες την αίσθηση ότι περνάς μέσα από ένα τόσο μεγάλο ορεινό όγκο.

-            Όπως και η δική μας Εγνατία. Πόσο άνετα περνάς την Πίνδο σήμερα!

-            Όμως, όταν παίρνεις ένα μικρό φιδογυριστό δρομάκι, σου δίνεται πιο έντονα η εντύπωση ότι ανεβαίνεις ψηλά, ότι είσαι πιο κοντά στη φύση. Θαυμάζεις βέβαια τα σύγχρονα τεχνικά έργα και κερδίζεις χρόνο, αλλά όταν κάνεις τουρισμό είναι πιο ενδιαφέρον να πάρεις μικρούς δρόμους.

-            Και ακόμη καλύτερα όταν περπατάς.

-            Και μένα μ’ αρέσει ο περίπατος στο δάσος.

-            Όσο κι αν κάηκαν και αποψιλώθηκαν πολλά δάση, υπάρχουν ακόμη αρκετά στην πατρίδα μας.

-            Και πρέπει να τα προσέχουμε ως κόρη οφθαλμού.

-            Θυμήθηκα πέρσι, που είχαμε πάει για αναδάσωση στην Πεντέλη. Είχε πολύ κόσμο. Συμμετείχε και το σχολείο μας με την περιβαλλοντική ομάδα.

-            Ξέρετε ότι τα ελληνικά δάση έχουν μεγάλη βιοποικιλότητα, τη μεγαλύτερη στην Ευρώπη; είπε ο Αλέξανδρος. Υπάρχουν δένδρα που συναντάμε στις θερμές χώρες, μέχρι τις βόρειες και τις αλπικές. Και τα δάση αυτά είναι πανάρχαια, αυτοφυή, ενώ πολλά από αυτά που συναντάμε σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες προέρχονται από αναδάσωση. Εκεί επίσης διατρέχεις μεγάλες εκτάσεις ομοιόμορφες, ενώ εδώ συναντάς ένα είδος δάσους και σε λίγο ένα διαφορετικό. Γενικά η Ελλάδα έχει ιδιαίτερα πλούσια χλωρίδα.

-            Αυτό πρέπει να οφείλεται, είπε η Έλλη, στην ποικιλομορφία του ελληνικού εδάφους και την ποικιλία κλιμάτων. Διατρέχοντας μικρές αποστάσεις συναντάς βουνά και θάλασσες, νησιά μικρά και μεγάλα.

-            Και το κάθε νησί έχει την δική του «προσωπικότητα». Βλέπεις από ξερά κυκλαδονήσια, μέχρι τις καταπράσινες Κουκουναριές της Σκιάθου.

-            Και το δάσος δεν έχει μόνο δένδρα. Είναι ένας ολόκληρος κόσμος με ποικιλία φυτών, δένδρων, θάμνων, χλόης, βρίσκουμε από κυκλάμινα μέχρι μανιτάρια, αλλά και βιότοπος για πλήθος ζωικών ειδών, από αρκούδες μέχρι μυρμήγκια.

-            Εκτός από την ομορφιά που μας χαρίζει, είναι και πολύ χρήσιμο, είναι η ίδια η ζωή του πλανήτη μας.

-            Πολλοί νομίζουν ότι το δάσος απλώς μας δίνει το οξυγόνο και την ξυλεία. Μας δίνει πολύ περισσότερα. Τα φυτά με τις ρίζες τους συγκρατούν το έδαφος και δεν το αφήνουν να διαβρωθεί και να γίνουν πλημμύρες, τα δέντρα κόβουν την ορμή των ανέμων και απορροφούν τους θορύβους.

-            Το δάσος ακόμη επηρεάζει και το κλίμα, το κάνει πιο ήπιο. Συντηρεί την βιοποικιλότητα. Εκεί βρίσκουν καταφύγιο πλήθος ζώων και φυτών.

-            Στις δασικές περιοχές εμπλουτίζονται τα υπόγεια νερά, φιλτράρονται, και έτσι παίρνουμε με φυσικό τρόπο το καλύτερο πόσιμο νερό. Το δάσος επίσης καθαρίζει την ατμόσφαιρα από ρύπους, μέχρι, άκουσα τελευταία, ότι και τη ραδιενέργεια απορροφά!

-             Και μην υποτιμούμε την επίδρασή του στην υγεία μας και την αισθητική του αξία. Πόσο μας ξεκουράζει το δάσος και μας κάνει να αισθανόμαστε ευχάριστα! Ο καθαρός αέρας που αναπνέουμε με τα φυσικά του αρώματα, η γαλήνη του δάσους, με μόνο την παρουσία φυσικών ήχων και το ήρεμο φως του, που κλίνει προς το πράσινο, μας ηρεμούν και μας τέρπουν.

-            Στην περιοχή του Ολύμπου γίνεται και μαραθώνιος.

-            Θα είναι καταπληκτική εμπειρία, φαντάζομαι.

-            Τι ελαφρύς και ελαφρά μυρωδάτος που είναι ο αέρας! Σε αναζωογονεί.

-            Δέστε αυτή την πράσινη τούφα που βγαίνει από την σχισμή του βράχου, γεμάτη αγριολούλουδα! Πολλές φορές περνούν απαρατήρητα, αν όμως προσέξει κανείς, θα δει το μεγαλείο της φύσης όχι μόνο στα εντυπωσιακά τοπία, αλλά και στις λεπτομέρειές της.

-            Ιδίως την άνοιξη.

-            Πρωτίστως. Αλλά κάθε εποχή έχει τη χάρη της.

-            Σταθείτε να πάρω μια φωτογραφία, είπε ο Αλέξανδρος.

-            Κι εγώ θα μαζέψω μερικά φύλλα και λουλούδια, είπε ο Ιάσονας. Τα θέλω για τη συλλογή μου. Θα τα ξεράνω πρώτα.

Ο μικρός είχε πάρει μαζί του ένα σάκο. Έβγαλε ένα μικρό βιβλίο και τα τοποθέτησε ανάμεσα στα φύλλα. Ο σάκος φαινόταν γεμάτος.

-            Τι κουβαλάς μέσα στο σάκο σου Ιάσονα; Μήπως τίποτε λιχουδιές; Θα μας κεράσεις;

-            Είναι μυστικό.

-            Δε θα μας το αποκαλύψεις;

-            Όταν έρθει η στιγμή.

Ύστερα από λίγο έβγαλε από τον σάκο του και ένα ζευγάρι κιάλια. Άρχισε να παρατηρεί γύρω του.

-            Αυτό ήταν το μυστικό;

-            Υπάρχει και άλλο.

-            Τι κοιτάς Ιάσονα; τον ρώτησε η Μαριάννα.

-            Τα πουλάκια. Για κοιτάξτε αυτό με την ωραία ουρά.

-            Για να δω κι εγώ.

-            Και ακούστε τη συναυλία τους, είπε η Έλλη. Στο δάσος χορταίνουν και τα μάτια και τα αυτιά, αρκεί να δώσουμε λίγη προσοχή.

Ο μικρός πήγε λίγο παράμερα, προς τα δέντρα. Σε λίγο ακούστηκε μια γλυκιά μελωδία. Μερικές νότες από Μότσαρτ. Η Ναυσικά κοίταξε τους άλλους με νόημα.

-            Αυτό είναι το άλλο μυστικό.

-            Ποιο πουλάκι είναι αυτό που κελαηδάει; ρώτησε γελώντας η Μαριάννα.

-            Ένα πουλάκι που ξέρει και Μότσαρτ, είπε ο Αλέξανδρος.

-            Ή μήπως ήταν κανένας βοσκός με τη φλογέρα του, έκανε τάχα ανίδεος ο Ιάσονας, που μόλις είχε προβάλλει.

Τον είδαν να κρατάει στα χέρια του ένα φλαουτάκι.

Επιστρέφοντας, σταμάτησαν σε κάποια σημεία της διαδρομής για να απολαύσουν την θέα και το θαυμάσιο τοπίο.

-            Έχω παρατηρήσει ότι κάποιοι σε ομαδικές εκδρομές που έχουμε πάει, ενώ περνούν από ωραία τοπία, δεν δίνουν και πολλή σημασία.

-            Ενώ τα μαγαζιά ή τα φαγάδικα δεν περνούν απαρατήρητα!

 

*

 

Όταν επιστρέψανε στο κάμπινγκ, τράβηξαν κατ’ ευθείαν στην θάλασσα και βούτηξαν. Μετά καθίσανε, όπως συνήθως, στην ακρογιαλιά. Δίπλα τους ένα πιτσιρίκι κρατούσε ένα κουβαδάκι και το γέμιζε άμμο. Μια κοπελίτσα ήταν κοντά του.

-            Χαριτωμένη η μικρούλα, παρατήρησε η Ναυσικά.

-            Είναι η ανεψούλα μου, είπε η κοπελίτσα.

-            Παραθερίζετε και σεις εδώ;

-            Ναι, ήρθαμε με την αδελφή μου και τον γαμπρό μου. Και τώρα, που πήγαν για κολύμπι, κάνω τη μπέιμπι σίτερ, μέχρι να αλλάξουμε βάρδια για να βουτήξω κι εγώ.

Στο μεταξύ οι άλλοι κουβεντιάζανε.

-            Πληροφορική δεν σπουδάζεις Αλέξανδρε;

-            Ναι.

-            Και μπήκε με καλή σειρά και μάλιστα χωρίς φροντιστήριο, είπε ο μικρός.

-            Πρέπει να είσαι διάνοια τότε.  

-            Το πράγμα είναι πολύ απλό. Να σου πω. Σκέφθηκα, τον χρόνο που θα έκανα στο φροντιστήριο, καθώς και το πήγαιν’ έλα, να τον αφιέρωνα στο διάβασμα, με την βοήθεια και άλλων βιβλίων, εκτός από το σχολικό. Το βασικό είναι να έχεις σύστημα στο διάβασμα και να προσέχεις στο μάθημα. Ευτυχώς είχα πολύ καλούς καθηγητές στο σχολείο. Ξέρεις ότι σε καμιά άλλη τις ευρωπαϊκή χώρα δεν υπάρχει τέτοια συνήθεια; Νομίζω ότι το θέμα είναι και ψυχολογικό. Βλέποντας ότι όλοι πάνε, θεωρείς ότι είναι απαραίτητο, πράγμα που το μεγαλοποιούν οι φροντιστές και, συγχρόνως δίνοντας θέσεις εργασίας –εις βάρος του πορτοφολιού του λαού- αντί να ενισχύσουν την επίσημη εκπαίδευση, αδιαφορούν οι ιθύνοντες.

-            Μήπως πήγαινες σε κανένα καλό ιδιωτικό;

-            Όχι, στο δημόσιο σχολείο της γειτονιάς μας. Επί πλέον, δεν ήθελα να χάνω χρόνο, κάνοντας δρομολόγια με λεωφορεία καθημερινά.

-            Και εγώ ακολουθώ το παράδειγμά του, παρενέβη η Ναυσικά. Εν ανάγκη κάποιες απορίες μου τις λύνει ο Αλέξανδρος.

-            Και τις δικές μου, είπε ο Ιάσονας, η αδελφή μου.

-            Εφαρμόζουμε την αλληλοδιδακτική μέθοδο, που λέγανε παλαιότερα, είπε ο Αλέξανδρος.

-            Η γιαγιά, συμπλήρωσε η Ναυσικά, έλεγε ότι όταν ήταν μικρή, στο Δημοτικό, η δασκάλα έβαζε τους καλύτερους μαθητές να κάνουν ιδιαίτερο μάθημα στους αδύνατους. Μας τόνιζε επίσης η γιαγιά να μη ζητούμε στο διάβασμα των σχολικών μαθημάτων μας με το παραμικρό βοήθεια στις απορίες μας. Να προσπαθούμε πρώτα μόνοι μας, γιατί, όταν τα παίρνει κανείς έτοιμα, δεν μαθαίνει.

-            Αποφάσισες τι θα σπουδάσεις;

-            Δεν έχω ακόμη κατασταλάξει. Όταν ήμουν μικρή ξέρετε τι ήθελα να γίνω; … Εξερευνήτρια! Με συναρπάζανε ιστορίες για άγνωστες, μακρινές χώρες, σε ζούγκλες, με πρωτόγονους ανθρώπους που ανακάλυπταν εξερευνητές, ώστε φανταζόμουν ότι κάποτε κι εγώ θα πήγαινα σ’ αυτά τα μέρη! Βλέπετε ονειρευόμουν ακόμη πιο τρελά πράγματα απ’ το μπαμπά σας. Και φυσικά κι εγώ προσγειώθηκα. Και τώρα ονειρεύομαι κάποτε να ταξιδέψω σε μακρινές, εξωτικές χώρες. Δεν χάνω τα ντοκιμαντέρ με τέτοια θέματα. Καταλαβαίνετε ότι δεν είναι περίεργο που στο Δημοτικό κι εμένα το αγαπημένο μου μάθημα ήταν η Γεωγραφία. Μου άρεσε και να σχεδιάζω χάρτες διαφόρων χωρών.

-            Ενώ η μαμά ζωγράφιζε σπίτια, είπε ο μικρός.

-            Ιδιαίτερη αδυναμία είχα στην Αφρική!

-            Για Αφρική είπες; παρενέβη η κοπελίτσα. Ξέρεις ότι οι γονείς της μικρής γνωρίστηκαν στην Αφρική, στο Κονγκό;

-            Εξερευνητές ήταν; ρώτησε ο Ιάσων, ή γυρίζανε καμιά ταινία με τον Ταρζάν;

-            Μήπως γυρίζανε κανένα ντοκιμαντέρ; είπε η Ναυσικά.

-            Εσένα ο νους σου όλο σ’ αυτά είναι, είπε ο Αλέξανδρος. Μήπως να σου ευχηθούμε να γυρίσεις κάποτε και συ ένα;

-            Δε θα ‘ταν άσχημη ιδέα. Και λύνω και το πρόβλημα του επαγγελματικού μου προσανατολισμού.

-            Λοιπόν, είπε η κοπέλα, τίποτε απ’ αυτά. Ο μπαμπάς της, που είναι γιατρός, είχε πάει σε αποστολή με τους Γιατρούς Χωρίς Σύνορα και η μαμά της, ως κοινωνική λειτουργός.

-            Πως σε λένε;

-            Νίκη.

-            Παιδιά, είπε ο Αλέξανδρος, λέγαμε για εξερευνητές. Ξέρετε ότι και σήμερα υπάρχουν, όπως πχ οι απεσταλμένοι του National Geographic, όχι για αναζήτηση νέων ηπείρων, αλλά για αναζήτηση νέων ειδών ζώων και φυτών –εννοούμε νέων για τον άνθρωπο, γιατί υπήρχαν πριν απ’ αυτόν, εκατομμύρια χρόνια πριν· η φύση κρύβει ακόμη πολλά μυστικά- ή γενικά για περιβαλλοντολογικούς λόγους.

-            Τώρα όμως να σας αφήσω, γιατί βλέπω την αδελφή μου να βγαίνει, είπε η Νίκη.

-            Νίκη, αν δεν έχεις κανονίσει τίποτε άλλο, δεν έρχεσαι και το βραδάκι; Εμείς κάπου εδώ θα περιτριγυρίζουμε.

-            Ωραία. Έχω μαζί μου και την κιθάρα μου. Να την φέρω.

-            Πολύ καλή ιδέα. Έτσι θα κάνετε συναυλία με τον Ιάσονα και το φλαουτάκι του. Εγώ δεν ξέρω να παίζω μουσική, τραγουδάω όμως.

-            Κληρονόμησε την καλή φωνή απ’ τους παππούδες μας, παρενέβη ο Αλέξανδρος. Εγώ όμως όχι. Είμαι πολύ παράφωνος. Αλλά μου αρέσει να ακούω μουσική.

 

 

Η ΝΑΥΣΙΚΑ ΚΑΝΕΙ ΜΙΑ ΠΡΟΤΑΣΗ

 

Την άλλη μέρα πήγανε στο Λιτόχωρο, στους πρόποδες του Ολύμπου, και την επόμενη στον αρχαιολογικό χώρο στο Δίον, όπου τους ξενάγησε η Δάφνη. Τα παιδιά, καθώς περπατούσαν μέσα στον αρχαιολογικό χώρο, κουβεντιάζανε.

-            Παιδιά, η παρέα μας είναι καταπληκτική, είπε η Ναυσικά. Κρίμα που η περιοδεία μας κρατάει λίγες μέρες. Όμως, όταν γυρίσουμε στην Αθήνα, δεν θα χαθούμε. Δεν είναι έτσι;

-            Ασφαλώς όχι, είπε η Μαριάνα.

-            Εμείς μετά θα πάμε στο εξοχικό της γιαγιάς.

Μια ιδέα της ήρθε τότε. Θα ήταν πολύ ωραίο να γινόταν αυτό, σκέφθηκε. Όμως πρώτα θα έπρεπε να μιλήσει με τη γιαγιά. Πήγε λίγο παραπέρα και την κάλεσε από το κινητό.

-            Γεια σου γιαγιούλα μου.

-            Γεια σου κοριτσάκι μου.

-            Σε λίγες μέρες σου ‘ρχόμαστε.

-            Πώς τα περνάτε;

-            Θαυμάσια. Κάναμε και καινούργιους φίλους και είμαστε μια απίθανη παρέα. Έκανα λοιπόν μια σκέψη. Να σού ‘ρθουμε με τους νέους μας φίλους; Θα ‘μαστε συνολικά έξι.

-            Ξέρεις πόσο χαίρομαι να έχω κοντά μου νεανικά πρόσωπα.

-            Η παλαιά δασκάλα νοσταλγεί τους μικρούς μαθητές της.

-            Το πέτυχες. Λοιπόν, μετά χαράς να τους φέρεις. Μόνο που δεν μπορώ να εξασφαλίσω στον καθένα δωμάτιο. Αν δεν σας πειράζει να στριμωχθείτε λίγο…

-            Το ξέρεις ότι δεν είμαστε μη μου άπτου, και οι φίλοι μας το ίδιο. Αφού την βγάζουμε πολλές φορές στη σκηνή, δεν θα μας πέσει και λίγο, αν εν ανάγκη στρώσουμε στο σαλόνι. Δωμάτια μπορεί να μη περισσεύουν, αλλά στρώματα δεν νομίζω να λείπουν. Και βέβαια εμείς θα τα τακτοποιούμε, δεν θα σε επιβαρύνουμε, παρόλο που ξέρω ότι είσαι πάντα πρόθυμη να μας περιποιείσαι. Το μόνο που θα χρειαστεί να κάνεις είναι να μαγειρεύεις, όχι σε κατσαρόλα, αλλά σε … καζάνι για το λόχο μας.

-            Μη σε ανησυχεί αυτό.

-            Θα περιμένω να μας φτιάξεις τις λιχουδιές σου. Τώρα κλείνω, να συνεννοηθώ με τα παιδιά και σε ξαναπαίρνω. Γεια και φιλιά στον παππού.

«Πρέπει να ενημερώσω και τους γονείς μας πριν κάνω την πρόταση», σκέφθηκε η Ναυσικά.

Οι γονείς της βρήκαν την σκέψη της πολύ καλή. Συνεννοήθηκαν και με τους γονείς των φίλων τους, που ευχαρίστως δέχθηκαν την πρόταση.

Την ώρα που τρώγανε όλοι μαζί σε μια παραλιακή ψαροταβέρνα, η Ναυσικά έκανε την πρόσκληση.

-            Παιδιά, έχω να σας προτείνω κάτι. Οι διακοπές μας μπορούν να μη τελειώσουν μεθαύριο. Να συνεχιστούν κάπου αλλού. Στο εξοχικό της γιαγιάς στον Πόρο. Τι λέτε;

-            Θα ‘ταν πολύ ωραία. Ευχαριστούμε πολύ. Μαμά, μπαμπά τι λέτε; είπε η Μαριάννα.

-            Μην ανησυχείς, έχω εξασφαλίσει την … άνωθεν έγκριση και των γονιών και των παππούδων.

Η Έλλη κοίταζε με τρόπο που δεν καταλάβαινες, αν χαιρόταν ή όχι.

-            Έλλη μου, μην ανησυχείς. Συνεννοήθηκα και με τους δικούς σου.

Το πρόσωπό της έλαμψε από χαρά.

-            Ευχαριστώ πολύ. Θα περάσουμε τέλεια!

 

 

 

* * *

 

 

 

Την μέρα εκείνη ο σωματώδης κύριος πήρε την απάντηση στην πρόταση που είχε κάνει. Έδειχνε ευχαριστημένος.

Μετά πήγε σε ένα internet cafe και έκανε μια αναζήτηση στο διαδίκτυο. Δεν χρησιμοποιούσε δικό του υπολογιστή για να μην αφήνει ηλεκτρονικά ίχνη.

 

ΒΟΛΤΑ ΣΤΟ ΚΑΣΤΡΟ

 

Το Σάββατο ξεκίνησαν για τον  Πλαταμώνα. Διασχίζοντας την εθνική οδό, είδανε από μακριά τον Πύργο του κάστρου, ένα μεσαιωνικό φρούριο, να δεσπόζει στην περιοχή. Έκαναν το μπάνιο τους και μετά επισκεφθήκανε τον γραφικό Παλαιό Παντελεήμονα και το κάστρο του Πλαταμώνα, όπου τους ξενάγησε η κ. Δάφνη.

-            Εδώ είναι τα ερείπια μιας καστροπολιτείας της μεσοβυζαντινής περιόδου, του 10^ου αιώνα, χτισμένης στις παρυφές του Ολύμπου σε θέση στρατηγική.

Περιτριγύρισαν, απολαμβάνοντας την μοναδική θέα. Ο Αλέξανδρος τράβηξε μπόλικες φωτογραφίες, όπως και από τα άλλα μέρη που πήγανε.

-            Όταν πάμε στο εξοχικό θα μας τις δείξεις, είπε η Μαριάννα.

-            Βέβαια, είπε αυτός.

-            Βγάζει πολύ καλές φωτογραφίες. Είναι ένα από τα πολλά χόμπι του, διευκρίνισε η Ναυσικά.

-            Να πάμε τώρα για παγωτό; πετάχτηκε ο μικρός.

-             Όταν ερχόμασταν, είχε πάρει το μάτι μου ένα ωραίο κεντράκι. Πάμε να κάτσουμε εκεί; πρότεινε ο κ. Σταύρος.

Εννοείται ότι συμφώνησαν όλοι, και ιδιαίτερα τα παιδιά. Σε λίγο έφθασαν.

Καθίσανε στην βεράντα του κέντρου. Στο βάθος φαινόταν η θάλασσα. Ζαρντινιέρες με κόκκινα γεράνια ήταν γύρω τους. Η κατασκευή ήταν ξύλινη και πολύ καλόγουστη. Έδενε ωραία με το περιβάλλον, το οποίο έδειχνε ότι το σεβόταν. Ως και κάτι ψηλά πεύκα, αντί να τα κόψουν, άφησαν τους κορμούς τους στο εσωτερικό, ενώ τα κλαδιά τους  εξείχαν από την σκεπή σκιάζοντάς την. Σε κάθε τραπέζι υπήρχε ένα γλαστράκι με λουλούδι.

Γύρω από ένα τραπέζι μαζεύτηκαν τα παιδιά, στο διπλανό οι μεγάλοι. Σε λίγο καταφθάσανε στο πρώτο τα παγωτά και στο δεύτερο οι καφέδες.

-            Το παγωτό είναι πολύ νόστιμο, είπε η Μαριάννα.

-            Συμφωνώ. Αλλά δεν φθάνει την νοστιμιά του παγωτού της γιαγιάς. Όταν πάμε στο πράσινο σπίτι, θα το διαπιστώσετε, είπε η Ναυσικά.

-            Τι είναι αυτό το πράσινο σπίτι; ρώτησε η Έλλη.

-            Α, δεν σας το είπαμε. Έτσι λέμε το εξοχικό των παππούδων μας, είπε ο Αλέξανδρος. Είναι έτσι κατασκευασμένο, ώστε δεν επιβαρύνει καθόλου το περιβάλλον. Εκεί έχει εγκαταστήσει ο μπαμπάς και τα φωτοβολταϊκά του. Η ενέργεια που χρησιμοποιεί είναι πράσινη, όπως λέμε. Δεν παράγει ρύπους, ούτε σπαταλά φυσικούς πόρους. Και δεν είναι μόνο αυτό. Όταν πάμε εκεί, θα σας πω περισσότερα.

-            Το σπίτι το σχεδίασε η μαμά, είπε με περηφάνια ο μικρός.

-            Όλοι βάλανε το χεράκι τους στο πράσινο σπίτι. Ο παππούς έφτιαξε τον κήπο, είπε ο Αλέξανδρος.

-            Και η γιαγιά την διακόσμηση, συνέχισε η Ναυσικά. Έχει πολύ καλό γούστο. Και αυτό είναι το λιγότερο. Έχουμε μια καταπληκτική γιαγιά. Θα το διαπιστώσετε, όταν την γνωρίσετε. Δεν είναι σαν κάποιες ηλικιωμένες που γκρινιάζουν, μιλάνε διαρκώς για αρρώστιες, κουτσομπολεύουν και κακολογούν. Βλέπει τα πράγματα από την θετική πλευρά και είναι πολύ ζωντανός άνθρωπος. Ήτανε δασκάλα παλαιά.

-            Μου αρέσουν τέτοιοι άνθρωποι που είναι αισιόδοξοι και όχι σαν μερικούς που τα βλέπουν όλα μαύρα και είναι συνήθως γκρινιάρηδες, είπε η Μαριάννα.

-            Μου έκανε κάποτε εντύπωση η αντίδραση ενός πιτσιρίκου, πήρε το λόγο η Έλλη. Ήταν ένα ξαδελφάκι μου. Καθώς περπατούσαμε στο πεζοδρόμιο, ένα κοριτσάκι με το ποδήλατό του ερχόταν κατ’ ευθείαν πάνω μας.  Άλλα παιδιά θα φοβόταν ή θα θύμωναν. Το ξαδελφάκι μου, αντίθετα, έβαλε τα γέλια. Του φάνηκε τόσο αστείο είπε! Αλλά και το γέλιο του ήταν τόσο μεταδοτικό, που και να μη ήξερες για τι μιλούσε, σου ερχόταν να βάλεις και συ τα γέλια, μόνο βλέποντάς το.

-            Το άκρον άωτον της αισιοδοξίας δηλαδή, παρατήρησε η Μαριάννα.

-            Και για να γυρίσουμε την κουβέντα για το πράσινο σπίτι, συνέχισε η Ναυσικά, αυτό κτίστηκε στη θέση όπου υπήρχε ένα παλιό σπίτι του παππού στον Πόρο, που είναι η ιδιαίτερη πατρίδα του. Αλλά για να ακριβολογήσουμε, εξοχικό είναι για μας. Τους παππούδες τους καλάρεσε να μένουν στο νησί και έτσι έγινε η μόνιμη κατοικία τους.

-            Νομίζω ότι και αυτό το κέντρο θα άξιζε τον τίτλο του… πράσινου κέντρου, είπε ο Αλέξανδρος. Προσέξατε πόσο σέβεται το περιβάλλον; Ως και τα πεύκα που υπήρχαν δεν τα κόψανε και η κατασκευή εναρμονίζεται με το γύρω τοπίο.

-            Έχω διαβάσει σε ένα περιοδικό, είπε ο Χρήστος, ότι έχουν κατασκευαστεί σε διάφορες χώρες του κόσμου πράσινα ξενοδοχεία, οικολογικά, στα πλαίσια του λεγόμενου αειφόρου τουρισμού.

 

*

 

Όταν επέστρεψαν στο κάμπινγκ, μαζευτήκαν όπως συνήθως στην παραλία.

-            Τι μελετάς με τόση προσοχή Αλέξανδρε; ρώτησε η Μαριάννα.

-            Ένα τουριστικό οδηγό για τις Κυκλάδες.

-            Τον άλλο μήνα ο Αλέξανδρος με την παρέα του θα πάνε στις Κυκλάδες, διευκρίνισε η Ναυσικά.

-            Είμαστε μερικοί φίλοι, συμφοιτητές και παλαιοί συμμαθητές και πάμε με τα ποδήλατά μας.

-            Και από πότε έγιναν τα ποδήλατα … αμφίβια;

-            Εννοώ βέβαια ότι, αφού πάμε με το πλοίο, θα κάνουμε τις βόλτες μας με το ποδήλατο. Και πάμε έτσι, χωρίς πρόγραμμα. Θα μένουμε στο ένα νησί όσο μας αρέσει και μετά παίρνουμε το βαπόρι για το επόμενο. Δεν έχουμε κανένα … χρονοδιάγραμμα. Πάμε και ότι ήθελε προκύψει. Και για κατάλυμα δεν είμαστε δύσκολοι. Ότι βρούμε. Θα προτιμήσουμε κάμπινγκ, αν υπάρχει. Ρίχτηκε και μια ιδέα να κοιμηθούμε στο ύπαιθρο σε σλίπινγκ-μπαγκ. Βλέποντας και κάνοντας. Με τα ποδήλατα πάμε ότι ώρα θέλουμε, μένουμε όσο θέλουμε. Έτσι δεν θα μας απασχολεί αν υπάρχει συγκοινωνία στο νησί, ούτε εξαρτιόμαστε από τα δρομολόγια. Εξ άλλου υπάρχουν παραλίες που μπορεί να μη τις εξυπηρετεί η συγκοινωνία. Επίσης θα κάνουμε πεζοπορία όπου είναι δυνατόν.

-            Α, τι ωραία ιδέα! Σας ζηλεύω, είπε ο Χρήστος.

-            Και δεν το οργανώνουμε και ‘μείς του χρόνου; είπε η Ναυσικά.

-            Συμφωνώ απόλυτα. Τι λέτε και σεις;

-            Είναι δυνατόν να διαφωνήσουμε;

-            Αλέξανδρε, έχω όμως μια απορία. Μια και δεν υπάρχει συγκεκριμένο πρόγραμμα, πρέπει να παίρνετε αποφάσεις της στιγμής. Συνήθως, και μάλιστα όσο πιο πολλά άτομα είναι, υπάρχουν διαφωνίες.

-            Έχεις δίκιο, το προβλέψαμε αυτό και κάναμε πρώτα μια συμφωνία. Θα παίρνουμε δημοκρατικά τις αποφάσεις μας. Για κάθε πρόταση θα γίνεται ψηφοφορία και θα γίνεται η γνώμη της πλειοψηφίας.

-            Θα υπάρχει κάποιος αρχηγός, κάποιος πρόεδρος;

-            Συμφωνήσαμε κάθε μέρα να είναι και διαφορετικός. Θα ρίχνουμε κλήρο.

-             Όπως  βλέπετε, είπε η Ναυσικά, έχουμε πιστή εφαρμογή των αρχών της Αρχαίας Αθηναϊκής Δημοκρατίας. Οι αποφάσεις θα παίρνονται από την «εκκλησία του δήμου», δηλ. όλους τους και ο «άρχοντας» θα είναι κληρωτός. Και στην οικογένειά μας, όταν είναι να πάμε κάπου όλοι μαζί, παίρνουμε τις αποφάσεις μας δημοκρατικά. Μόνο, που στη περίπτωση αυτή, την προεδρία την έχουν οι γονείς. Βλέπετε, εμείς τα παιδιά δεν έχουμε πλήρη πολιτικά δικαιώματα! 

-            Και επί πλέον θα σας στοιχίσει και πιο φθηνά.

-            Ναι, δεν θέλουμε να επιβαρύνουμε πολύ τους γονείς μας. Κάποιων οι οικογένειες δεν τα βγάζουν πέρα και τόσο εύκολα. Και δεν χρειάζεται κάθε φορά να τρώμε σε κέντρο. Θα προμηθευόμαστε τρόφιμα από το σουπερμάρκετ και θα κάνουμε πικνίκ στην παραλία. Και δεν έχουμε να κουβαλάμε πολλά. Φορτώνουμε στο ποδήλατο τα απαραίτητα.

-            Σαν μερικούς που πάνε διήμερη εκδρομή και κουβαλούν βαλίτσες, παρενέβη η Ναυσικά. Πριν λίγους μήνες πήγαμε με ένα εκδρομικό σύλλογο εκδρομή για το Σαββατοκύριακο και κάποια κυρία έσερνε μια τεράστια βαλίτσα!

-            Στα απαραίτητα είναι ο τουριστικός οδηγός, οι χάρτες και βέβαια το κράνος, διευκρίνισε ο Αλέξανδρος.

 

 

* * *

 

 

 

Ο σωματώδης κύριος, αφού συγκέντρωσε τις πληροφορίες που ήθελε, επικοινώνησε με δυο «συνεργάτες» του. Τους είπε το σχέδιό του –τους αποκάλυψε μόνο ότι έκρινε ότι έπρεπε να ξέρουν- και εκείνοι δέχθηκαν. Θα έπρεπε τώρα να οργανώσουν τη «δουλειά».

ΟΙ ΔΙΑΚΟΠΕΣ ΣΥΝΕΧΙΖΟΝΤΑΙ ΣΤΟ ΠΡΑΣΙΝΟ ΣΠΙΤΙ

 

Ο παππούς περίμενε τα παιδιά στην αποβάθρα. Κατέβηκαν απ’ το πλοίο. Ο μικρός μόλις τον είδε, έτρεξε κοντά του χαρούμενα και τον αγκάλιασε.

-            Παππού έχουμε καινούργιους φίλους. Περνάμε πολύ ωραία. Έλα να τους γνωρίσεις.

Επειδή δεν χωρούσαν όλοι στο αυτοκίνητο, θα πήγαιναν σε δύο δόσεις.

-            Να μείνω εγώ με τον μικρό, είπε ο Αλέξανδρος.

-            Καλύτερα να μείνω εγώ και πήγαινέ τους εσύ.

Ο Αλέξανδρος, ως ενήλικος πλέον, είχε πρόσφατα βγάλει δίπλωμα.

Σε λίγο τα παιδιά κατέφθασαν στο πράσινο σπίτι. Αφού περάσανε την πόρτα του καταπράσινου κήπου, δεν προχώρησαν προς την κύρια είσοδο, αλλά κατευθύνθηκαν προς την βεράντα, περνώντας από ένα μονοπατάκι που έφθανε στη σκάλα που οδηγούσε σ’ αυτήν. Καθώς το έδαφος ήταν επικλινές, η βεράντα ήταν υπερυψωμένη. Ακριβώς μπροστά της φουντωτοί  θάμνοι κάλυπταν το κενό με το έδαφος. 

Η γιαγιά τα υποδέχθηκε εγκάρδια.

-            Καλώς ήρθατε παιδιά μου.

-            Γιαγιά, να σου γνωρίσω τους φίλους μας.

Αφού έγιναν οι συστάσεις, είπε η γιαγιά:

-            Καθίστε τώρα στη βεράντα να ξεκουραστείτε. Θα διψάτε με τη ζέστη που έχει. Πάω να σας φέρω δροσερά αναψυκτικά.

Η παρέα κάθισε γύρω από το τραπέζι στην ευρύχωρη βεράντα, ενώ ο Αλέξανδρος γύρισε για να φέρει τους υπόλοιπους. Γύρω-γύρω υπήρχαν ζαρντινιέρες με πολύχρωμα λουλούδια. Μια ανθισμένη βουκαμβίλια, φυτεμένη στον κήπο, σκαρφάλωνε μέχρι πάνω και ένα γιασεμί σκόρπιζε το απαλό άρωμά του. Στο τραπέζι μια μικρή γλάστρα με κόκκινο γεράνι και στους τοίχους κρεμαστές γλάστρες συμπλήρωναν το σκηνικό.

-            Λες και βρίσκεσαι στον παράδεισο, αναφώνησε η Έλλη.

-            Και τι ωραία θέα, είπε η Μαριάννα, αντικρίζοντας πιο πέρα την θάλασσα.

Στο βάθος φαινόταν ένα πλοίο της γραμμής και μια βενζινάκατος που έσερνε ένα θαλάσσιο σκιέρ και μερικές ψαρόβαρκες. 

Μπροστά απλωνόταν ο κήπος, όπου αφθονούσαν διάφοροι θάμνοι και δέντρα. Κατά μήκος του φράχτη ροδοδάφνες σχηματίζανε ένα λουλουδένιο τείχος.

-            Ο κήπος είναι στην αρμοδιότητατου παππού, είπε η Ναυσικά. Πού τον χάνεις πού τον βρίσκεις, θα κλαδεύει κανένα φυτό, θα σκάβει ή θα ποτίζει. Πίσω έχει τον λαχανόκηπό του. Έχουμε την μικρή μας συγκομιδή σε λαχανικά και φρούτα και μάλιστα βιολογικής καλλιέργειας. Η γιαγιά δίνει τη γνώμη της κυρίως για τα φυτά εσωτερικού χώρου και των μπαλκονιών.

Σε λίγο κατέφθασε η γιαγιά με ένα κατάφορτο δίσκο.

-            Πολύ εύγεστοι οι χυμοί σας κ. Ελένη, είπε η Έλλη.

-            Τι χρώμα και άρωμα, συμπλήρωσε η Μαριάννα.

-            Τα αναψυκτικά της γιαγιάς δεν είναι του εμπορίου, διευκρίνισε η Ναυσικά. Μας φτιάχνει φυσικούς χυμούς. Κάνει υπέροχα κοκτέιλ με φρούτα της εποχής. Ο αποχυμωτής και ο στίφτης είναι στην ημερήσια διάταξη.

Στο μεταξύ ήρθαν και οι υπόλοιποι.

Αφού ξεκουράστηκαν, είπε ο Αλέξανδρος:

-            Να σας ξεναγήσουμε τώρα στο πράσινο σπίτι. Όπως βλέπετε, δεν είναι πολύ μεγάλο, αλλά είναι αρκετά άνετο. Όλοι οι κύριοι χώροι είναι σε ένα όροφο. Το διώροφο έχει τη χάρη του, αλλά είναι μπελαλίδικο να ανεβοκατεβαίνεις διαρκώς σκάλες. Αφού το οικόπεδο δεν ήταν πολύ μικρό, δεν υπήρχε λόγος.

-            Πες ότι και για μας τους ηλικιωμένους, επενέβη η γιαγιά, οι σκάλες είναι πρόβλημα.

-            Στο ημιυπόγειο είναι αποθήκες και γκαράζ. Δεν κάναμε πιλοτή και για καλύτερη μόνωση και καλύτερη αντοχή.Όμως τα πιο ενδιαφέροντα στοιχεία σου σπιτιού, που δικαιολογούν τον τίτλο του πράσινου σπιτιού θα τα δούμε αύριο. Τώρα περάστε μέσα να δείτε το εσωτερικό. Έχει πολύ  βολική διαρρύθμιση.

Από τη βεράντα μπήκαν στο ευρύχωρο σαλόνι και μετά περάσανε στην κουζίνα.

-            Η γιαγιά δεν ήθελε να είναι η κουζίνα σε ενιαίο χώρο με το σαλόνι.

-            Και πολύ σωστά, είπε η Ναυσικά. Φαντάσου να τηγανίζεις ψάρια και να μυρίζει το σαλόνι! Ή να έχεις άπλυτα πιάτα και να σου έρθουν επισκέπτες!

Η κουζίνα ήταν αρκετά άνετη. Στη μέση, το τραπέζι. Στο παράθυρο υπήρχε μια ζαρντινιέρα με ανθισμένα γεράνια.

-            Εδώ τρώνε οι παππούδες, όταν είναι μόνοι. Όταν όμως υπάρχουν επισκέπτες, όπως τώρα, στρώνουμε το τραπέζι στο σαλόνι. Όταν το ανοίξουμε χωράει άνετα οκτώ άτομα, όσα είμαστε τώρα.

Στο πίσω μέρος ήταν δύο υπνοδωμάτια.

-            Εδώ είναι το δωμάτιο των παππούδων. Το άλλο είναι ο ξενώνας. Έχει δύο κρεβάτια. Το ένα ανοίγει και χωράει και τρίτος. Όταν ερχόμαστε οικογενειακώς εμείς τα παιδιά κοιμόμαστε στο δωμάτιο και οι γονείς μας ή βολεύονται στους καναπέδες του σαλονιού ή στο ημιυπόγειο, όπου υπάρχουν δύο ντιβάνια. Να δούμε τώρα πως θα βολευτούμε για ύπνο. Λέω οι δύο φιλοξενούμενές μας και ο μικρός να κοιμηθούν στο δωμάτιο. Εσύ Ναυσικά στον καναπέ του σαλονιού και εμείς οι δύο στο υπόγειο.

-            Δε θα ‘ταν καλύτερα Αλέξανδρε να μην χωρίσουμε; είπε ο Χρήστος. Θα μπορούσαμε να στρώσουμε στο σαλόνι και να κοιμηθούμε εμείς κάτω.

-            Δεν είναι άσχημη ιδέα. Ας κάνουμε έτσι. Μόνο να ανεβάσουμε από το υπόγειο δύο στρώματα. Την ημέρα θα τα μεταφέρουμε στο δωμάτιο. Φυσικά, εμείς θα αναλάβουμε τη δουλειά.

-            Και αν κάνει ζέστη θα μπορούσαμε να επεκταθούμε και στη βεράντα.

Έτσι και έγινε.

 

*

 

Ύστερα από λίγο χτύπησε το τηλέφωνο. Το σήκωσε ο παππούς.

-            Ένα περίεργο τηλέφωνο πήρα προ ολίγου, είπε στη γιαγιά. Κάποιος ζήτησε τον Στέφανο. Του είπα ότι δεν είναι εδώ. Μετά ρώτησε, αν είναι εδώ ο γιος του. Μόλις του είπα ότι είναι στον κήπο, να πάω να τον φωνάξω, ξαφνικά έκλεισε η γραμμή.

-            Δε σου φάνηκε γνωστή φωνή;

-            Όχι, μου έδωσε την εντύπωση ότι ήταν αλλοδαπός.

 

*

 

Ήρθε η ώρα να πέσουν για ύπνο. Η νύχτα έξω ήταν ήσυχη. Μέσα στο σπίτι όμως κάθε άλλο παρά ησυχία επικρατούσε. Ειδικά από το σαλόνι ακουγόταν γέλια. Ο Χρήστος είχε όρεξη για κουβέντα. Θυμήθηκε κάτι ανέκδοτα.

-            Ξέρετε γιατί ένας τύπος που είχε μικροβιοφοβία, δεν χρησιμοποιούσε το διαδίκτυο;

-            Για να μη κολλήσει ιό!

Σε λίγο, να σου και καταφθάνει ο μικρός.

-            Ε, τι γίνεται; Εσείς καλοπερνάτε. Κι’ εγώ θέλω να κοιμηθώ μαζί σας.

Και χώθηκε ανάμεσα στον Αλέξανδρο και τον Χρήστο. Δεν πέρασε πολλή ώρα και εμφανίστηκαν και τα κορίτσια.

-            Δε θα ‘μαστε και ‘μείς μόνες. Θέλουμε και ‘μείς να ακούσουμε τα αστεία του Χρήστου.

Επιστρατεύθηκαν κ’ άλλα στρώματα και γέμισε το σαλόνι από τα παιδιά.

-            Η γιαγιά, είπε η Ναυσικά, λέει ότι τον παλαιό καιρό πολλές φορές γινόταν έτσι. Η μητέρα της, που γεννήθηκε στη Μ. Ασία, έλεγε ότι κοιμούνταν κάτω, παρόλο που το σπίτι ήταν αρκετά ευρύχωρο. Τότε τα δωμάτια ήταν μεγάλα και ψηλοτάβανα. Και την μικρότερη, σαν τον Ιάσονα, την βάζανε στη μέση.

-            Έχω ακούσει ότι και οι Γιαπωνέζοι δεν έχουν κρεβάτια και κοιμούνται κάτω. Δεν τους λείπουν θα αγαθά του ηλεκτρισμού, αλλά κατά τα άλλα τα σπίτια τους είναι πολύ λιτά.

-            Να ξέρετε ότι σας περιμένει το κρεβάτι σας, θύμισε ο Αλέξανδρος, όποτε θέλετε περισσότερη άνεση.

-            Προς το παρόν καλά είμαστε εδώ. Για συνέχισε Χρήστο. Ξέρεις εσύ πολλά ανέκδοτα.

Αφού είπε αρκετά, την σκυτάλη πήρε ο Ιάσονας.

-            Αύριο σας έχω μια έκπληξη, δήλωσε.

-            Κάτι θα σκαρφίστηκες εσύ, μικρέ. Κάποια ζαβολιά θα ετοιμάζεις. Είμαι περίεργη τι.

-            Κάντε υπομονή και αύριο θα μάθετε.

 

ΜΙΑ ΠΕΡΙΕΡΓΗ ΕΠΙΣΚΕΨΗ

 

Την ίδια μέρα και την ώρα που επέστρεφε από τη δουλειά του ο κ. Αποστόλου, συναντήθηκε στην είσοδο της πολυκατοικίας με την κυρία του διπλανού διαμερίσματος. Ήταν καλοί γείτονες. Της είχαν πει ότι θα λείπανε για λίγες μέρες.

-            Καλημέρα κ. Μαρία.

-            Καλημέρα σας κ. Στέφανε. Πώς τα περάσατε στη Μακεδονία;

-            Πολύ καλά. Ξεκουράστηκα λίγο.

-            Ε, βέβαια, μετά τόσους κόπους που κάνατε μέχρι να ολοκληρωθεί η εργασία σας. Α, παραλίγο να το ξεχάσω. Σας βρήκε ο φίλος σας;

-            Ποιος φίλος μου;

-            Προχθές σας ζητούσε ένας κύριος, αλλά δεν θα ‘χατε επιστρέψει ακόμη την ώρα που ήρθε. Είπε ότι ήταν γνωστός σας, που έχει καιρό να σας δει, και έτυχε να περνάει από την περιοχή. Έδειξε ενδιαφέρον για την καινοτομία σας. Ρώτησε και για τα παιδιά σας. «Αν θυμάμαι καλά, δύο δεν έχει;» με ρώτησε. «Όχι, τρία» του απάντησα. «Δεν το ‘ξερα, έχω καιρό να τον δω», είπε. Του εξήγησα ότι έχουν πάει εκδρομή, θα γυρίσουν Κυριακή απόγεμα και μετά θα πάνε στο εξοχικό τους. «Αυτό στον Πόρο;» με ρώτησε. «Μήπως και ο Στέφανος θα πάει εκεί;» Του είπα ότι δεν νομίζω.

-            Έδωσε το όνομά του;

-            Όχι.

-            Πώς ήταν; Θυμάσαι να τον περιγράψεις;

-            Ένας ψηλός σωματώδης άντρας γύρω στα σαράντα. Είχε μούσι και φουντωτά μαλλιά. Φορούσε μαύρα γυαλιά. Α, και κάπως δεν πρόφερε καθαρά το ρ.

-            Περίεργο… Η περιγραφή του δεν μου θυμίζει τίποτε.

 

ΤΑ ΜΥΣΤΙΚΑ ΤΟΥ ΠΡΑΣΙΝΟΥ ΣΠΙΤΙΟΥ

 

Το πρωί τρώγανε το πρωινό τους στη βεράντα και κουβεντιάζανε.

-            Παιδιά, για να μη κουράσουμε τη γιαγιά, είπε η Έλλη, προτείνω όχι μόνο να τακτοποιούμε τα στρώματα και το δωμάτιο, αλλά να κάνουμε και άλλες δουλειές.

-            Σωστά σκέφθηκες, είπε η Μαριάννα. Να αναλάβουμε το σκούπισμα και το πλύσιμο των πιάτων.

-            Μια και είμαστε αρκετοί, θα μπορούσαμε να χωριστούμε σε ομάδες και να εναλλάσσονται βάρδιες.

-            Η να μοιραστούν οι δουλειές.

-            Εννοείται ότι και τα αγόρια θα πάρουμε μέρος, είπε ο Αλέξανδρος. Εμείς δεν έχουμε την ανατολίτικη νοοτροπία. Ισότητα σε όλα. Και στα δικαιώματα και στις υποχρεώσεις.

-            Και στο σπίτι βοηθάμε, είπε η Ναυσικά. Δεν είμαστε τα καλομαθημένα, που η μαμά τα κάνει όλα. Τακτοποιούμε τα δωμάτιά μας και βοηθάμε στο πλύσιμο των πιάτων. Δεν επιβαρύνω τη μαμά στην ετοιμασία του πρωινού ή για να βράσω ένα αυγό ή να φτιάξω ένα τοστ. Και το Σάββατο βάζουμε ένα χεράκι στην γενική καθαριότητα του σπιτιού. Εκτός βέβαια από την περίοδο των εξετάσεων. Τότε δεν μας αφήνει η μαμά να κάνουμε τίποτε. Και φυσικά πέρσι που διάβαζε ο Αλέξανδρος τύγχανε ιδιαίτερης μεταχείρισης. Τον είχαμε στα όπα-όπα. Στις διακοπές όμως τα κάνουμε όλα. Να χωριστούμε σε δύο ομάδες; Ας πούμε αγόρια – κορίτσια. Ή σε τρείς ανά δύο;

-            Να το σκεφτούμε και να κάνουμε ένα πρόγραμμα.

-            Προς το παρόν να ξεστρώσουμε το τραπέζι, είπε η Μαριάννα. Ωραία φάγαμε. Μπρος στη δουλειά.

 

*

 

 

-            Να σας εξηγήσω τώρα, παιδιά, την σημασία που έχουν τα πράσινα σπίτια για το περιβάλλον, είπε ο Αλέξανδρος. Ξέρετε ότι το μεγάλο πρόβλημα της εποχής μας είναι το ενεργειακό. Δεν είναι μόνο ότι οι ανάγκες παγκοσμίως διαρκώς αυξάνονται, ενώ τα ενεργειακά αποθέματα σε ορυκτά καύσιμα μειώνονται, αλλά και ότι η χρήση αυτών των πηγών ενέργειας επιβαρύνει το περιβάλλον. Τι πρέπει να κάνουμε; Ένα είναι να στραφούμε προς τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας που είναι και φιλικές προς το περιβάλλον. Αυτό όμως δεν αρκεί. Πρέπει να περιορίσουμε την κατανάλωση ενέργειας.

-            Έτσι όμως δεν υποβαθμίζουμε την ποιότητα της ζωής μας;

-            Ευτυχώς, δεν είναι έτσι, και θα σας εξηγήσω γιατί. Πιο σωστά θα έπρεπε να πω την σπατάλη ενέργειας.

-            Πράγματι, πολλές φορές υπερκαταναλώνουμε, χωρίς η σπατάλη αυτή να μας κάνει τη ζωή καλύτερη.

-            Σωστά. Αλλά δεν μπορούμε να συμπιέσουμε και πολύ τις ανάγκες μας, αν θέλουμε να έχουμε ένα επίπεδο ζωής. Το παρήγορο είναι, ώστε  μη χρειαστεί να το κάνουμε αυτό, ότι η σύγχρονη τεχνολογία μας επιτρέπει  να κάνουμε σωστές κατασκευές, που να απαιτούν πολύ λιγότερη κατανάλωση ενέργειας. Πολλά λάθη γίνανε στο παρελθόν, όμως σήμερα δεν δικαιολογείται να τα επαναλαμβάνουμε. Προς αυτή την κατεύθυνση είναι τα πράσινα σπίτια.

Να σας μυήσω τώρα στα μυστικά των πράσινων σπιτιών, όπως του δικού μας, συνέχισε ο Αλέξανδρος. Ξέρετε ότι σχεδόν η μισή ενέργεια που καταναλώνουμε χρησιμοποιείται στα κτίρια για θέρμανση-ψύξη; Μπορούμε να ελαττώσουμε σημαντικά αυτό το ποσό με κατάλληλο σχεδιασμό του σπιτιού. Κατ’ αρχήν, να έχει σωστό προσανατολισμό. Τα περισσότερα ανοίγματα να είναι νότια και μεγάλα, ώστε να μπαίνει μέσα ο ήλιος τον χειμώνα. Το καλοκαίρι, καθώς ο ήλιος, που είναι τώρα ανεπιθύμητος, είναι πιο ψηλά, το μπαλκόνι του παραπάνω ορόφου ή ένα γείσο αρκεί να εμποδίσει τις ακτίνες του ήλιου να μπουν μέσα, τουλάχιστον τις περισσότερες ώρες. Παντζούρια, διάφορα σκίαστρα, όπως τέντες, περσίδες, πέργκολες, επίσης βοηθούν. Ιδιαίτερα σημαντικό ρόλο παίζει η καλή μόνωση των εξωτερικών τοίχων και τα διπλά θερμομονωτικά τζάμια στα παράθυρα και τις μπαλκονόπορτες. Και η ταράτσα πρέπει να έχει μόνωση. Το καλύτερο είναι η κεραμοσκεπή, όπως σ’ εμάς. Αν υπάρχει πιλοτή, πρέπει η οροφή της να είναι μονωμένη. Για να καταλάβετε καλύτερα τον ρόλο της μόνωσης θα σας πω κάτι ανάλογο. Έχουμε ένα κουβά που τον γεμίζουμε νερό από τη βρύση. Ο κουβάς όμως αυτός έχει τρύπες. Για να είναι πάντα γεμάτος, καταλαβαίνετε, η βρύση πρέπει να τρέχει συνέχεια. Αν οι τρύπες είναι μικρές, αρκεί η ροή της βρύσης να είναι μικρή. Αν όμως οι τρύπες είναι πολλές και μεγάλες, πρέπει η βρύση να τρέχει πιο δυνατά. Αν αντιστοιχίσουμε τώρα στον κουβά το σπίτι, στη ροή του νερού την θερμότητα που πρέπει να δίνουν τα μέσα θέρμανσης και στις πολλές ή λίγες τρύπες την κακή ή καλή μόνωση του σπιτιού, καταλαβαίνετε την σημασία της καλής μόνωσης. Η θερμότητα δεν διαρρέει τότε εύκολα. Η καλή μόνωση είναι ότι είναι για μας τα μάλλινα. Και το σπίτι θέλει το «ζεστό» του ρούχο! –μη παρασυρθείτε όμως από τη λέξη ότι τα ζεστά ρούχα βγάζουν ζέστη· απλά δυσκολεύουν να βγει έξω η θερμότητα του σώματός μας, όπως παρόμοια και τα μονωτικά τοιχώματα στα ψυγεία δυσκολεύουν να μπει μέσα του η θερμότητα από έξω. Το ίδιο και η καλή μόνωση του σπιτιού εμποδίζει το καλοκαίρι να μπει μέσα η ζέστη. Τα φωτοβολταϊκά στη στέγη, δεσμεύοντας τις ακτίνες του ήλιου, συντελούν επίσης στη δροσιά το καλοκαίρι. Υπάρχουν σήμερα υλικά που «διώχνουν» τις ακτίνες και έτσι δεν τις αφήνουν να ζεστάνουν υπερβολικά το χώρο. Και το χρώμα που βάφουμε το σπίτι παίζει ακόμη ρόλο. Μπορεί να προστατεύει επί πλέον και από την υγρασία. Να προτιμούμε τα οικολογικά χρώματα. Υπάρχουν χρώματα με θερμομονωτικές ιδιότητες. Το λευκό, ανακλώντας περισσότερες ακτίνες, κρατά το σπίτι πιο δροσερό το καλοκαίρι. Βλέπετε και το σπίτι θέλει το αντηλιακό του!

Ξέρετε και τι άλλο βοηθά να είναι δροσερό το σπίτι; Έχετε ακούσει για τις πράσινες ταράτσες; Μπορούμε να έχουμε ολόκληρο κήπο στην ταράτσα, που δεν είναι μόνο όμορφος, αλλά και τα φυτά του απορροφούν τις ηλιακές ακτίνες. Επίσης το φαινόμενο της διαπνοής, δηλ. η εξάτμιση νερού από τα φύλλα τους, προκαλεί φυσική ψύξη –κάτι ανάλογο που γινόταν στις στάμνες τα παλαιά χρόνια, όπου η εξάτμιση του νερού από τους πόρους της στάμνας κρατούσε δροσερό το νερό· και αυτό, γιατί, για να γίνει ατμός το νερό, παίρνει θερμότητα, οπότε ψύχεται το υπόλοιπο νερό. Ακόμη τα φυτά ξέρουμε ότι απορροφούν το αέριο του θερμοκηπίου, το διοξείδιο του άνθρακα, και μας δίνουν οξυγόνο, καθώς και ότι καθαρίζουν την ατμόσφαιρα. Το ίδιο κάνουν και τα αναρριχόμενα φυτά στους τοίχους και στα μπαλκόνια, που ευτυχώς σε πολλές ελληνικές πολυκατοικίες αφθονούν. Τα τελευταία βέβαια έχουν κυρίως καλλωπιστικό σκοπό, που δεν πρέπει να τον παραβλέπουμε, αλλά έστω και μια «σταγόνα» παραπάνω δροσιάς και οξυγόνου καλή είναι. Μέχρι και πράσινοι τοίχοι έχουν κατασκευαστεί, και δεν εννοούμε απλά την κάλυψη με αναρριχητικά φυτά, αλλά για ένα ολόκληρο κάθετο κήπο, όπου οι τοίχοι έχουν επενδυθεί με φυτά. Φυλλοβόλα δέντρα, φυτεμένα στη ηλιόλουστη πλευρά, το καλοκαίρι προσφέρουν σκιά, ενώ το χειμώνα δεν εμποδίζουν τις ηλιακές ακτίνες να μπουν μέσα στο σπίτι, καθώς έχουν ρίξει τα φύλλα τους. Στη βόρεια πλευρά, ψηλά αειθαλή δέντρα προστατεύουν από βορείους ανέμους.

Όλοι αυτοί οι τρόποι αποτελούν τα λεγόμενα παθητικά συστήματα, όπου δεν έχουμε κατανάλωση ενέργειας. Και πολλοί από αυτούς δεν είναι καινούργιες ανακαλύψεις. Έχετε προσέξει ότι κάποια παλαιά πέτρινα σπίτια η κάστρα πόσο δροσερά είναι; Έχουν παχείς τοίχους. Σε παραδοσιακούς οικισμούς συχνά τα σπίτια είναι χτισμένα σε νότιες πλαγιές που είναι ηλιόλουστες και προφυλαγμένες από τους βοριάδες. Δεν είναι τυχαίο που τα κυκλαδίτικα σπίτια είναι λευκά, με αποτέλεσμα να ανακλούν τις ακτίνες του ήλιου, ώστε να είναι πιο δροσερά  -για τον ίδιο λόγο και οι κελεμπίες των Αράβων είναι λευκές. Και όσο για τις πράσινες ταράτσες, οι πρώτοι διδάξαντες είναι οι Βαβυλώνιοι. Θυμηθείτε τους κρεμαστούς κήπους της Βαβυλώνας, ένα από τα 7 θαύματα του αρχαίου κόσμου. Βέβαια παλαιοί οικισμοί έχουν και σοβαρά μειονεκτήματα. Πυκνή δόμηση με ανυπαρξία πολεοδομικού σχεδίου.

Ένας παράγοντας, που καλό είναι να λαμβάνεται υπ’ όψιν, είναι και η χρησιμοποίηση, όσο το δυνατόν, δομικών υλικών φιλικών προς το περιβάλλον, που για την παραγωγή και μεταφορά τους χρησιμοποιήθηκαν όσο γίνεται μικρότερα ποσά καυσίμων, όπως π.χ. ξύλο, ιδίως όταν είναι ντόπιο –τα δάση μας έχουν τις δυνατότητες, αρκεί να τα εκμεταλλευόμαστε σωστά- ή ανακυκλωμένα υλικά. Τα καλά υλικά προστατεύουν και την υγεία μας, καθώς επιτρέπουν το σπίτι να «αναπνέει» και εμποδίζουν την υγρασία να μπει, η οποία επί πλέον διαβρώνει και τα υλικά.

Τα λεγόμενα ενεργητικά συστήματα τώρα δεν είναι τίποτε άλλο, παρά οι τρόποι θέρμανσης-ψύξης, όπου έχουμε κατανάλωση ενέργειας. Το ιδανικό είναι να χρησιμοποιούμε πράσινη ενέργεια. Πρέπει να γίνεται σωστή μελέτη, ώστε να χρησιμοποιηθούν οι μορφές ενέργειας που ταιριάζουν καλύτερα στην κάθε περίπτωση.

Και να ξέρετε ότι η οικο-λογική στην Αρχιτεκτονική, ο σωστός σχεδιασμός που στηρίζεται στις αρχές της οικολογίας, δεν συνεπάγεται αύξηση κόστους, ή ίσως ελάχιστη, αλλά και να μην είναι έτσι, τα πολύ μειωμένα λειτουργικά έξοδα για κλιματισμό, κάνουν ανεπιφύλακτα γρήγορη απόσβεση των όποιων δαπανών για πράσινη δόμηση. Και όσα κτίρια, φυσικά τα περισσότερα, δεν έχουν κατασκευαστεί εξ αρχής με αυτές τις προδιαγραφές, αξίζει να αναβαθμιστούν οικολογικά.

Το πράσινο σπίτι εκπληρώνει όλες αυτές τις προϋποθέσεις, είναι ένα βιοκλιματικό κτίριο, όπως λέμε.

-            Θυμάστε, επενέβη η Ναυσικά, που κάποτε μιλούσαμε για ιδέες που παίρνουμε μελετώντας τη φύση; Αν νομίζετε ότι τα βιοκλιματικά κτίρια είναι ανακάλυψη των σημερινών ειδικών, να έχετε υπ’ όψιν σας ότι έχουν προηγηθεί οι τερμίτες, που είναι σπουδαίοι «αρχιτέκτονες» φτιάχνοντας επί πλέον τις φωλιές τους βιοκλιματικές!

-          Φυσικά, έχει και πολύ καλή αντισεισμική θωράκιση, συνέχισε ο Αλέξανδρος.

-            Το σπίτι σας είναι και πολύ όμορφο, παρατήρησε η Έλλη.

-            Ε, ποια το σχεδίασε; είπε ο μικρός.

-            Βλέπετε, παρενέβη η Ναυσικά, η μαμά συνδύασε αρμονικά παραδοσιακά στοιχεία με σύγχρονες αντιλήψεις.

-            Η ενέργεια που χρησιμοποιούμε εδώ και για θέρμανση και για παραγωγή ηλεκτρικού ρεύματος είναι πράσινη. Ελάτε τώρα έξω να δούμε την ηλιακή στέγη με τα φωτοβολταϊκά. Φυσικά υπάρχει και ηλιακός θερμοσίφωνας.

Τα παιδιά βγήκανε στον κήπο. Ο Αλέξανδρος συνέχισε:

-            Το βρόχινο νερό από τις υδρορροές συλλέγεται για πότισμα του κήπου. Για δείτε εδώ.

Προσέξτε επίσης ότι στον κήπο δεν έχουμε γκαζόν. Χρειάζεται πολύ νερό. Μπορεί να είναι ωραία τα πάρκα τα καταπράσινα, αλλά εδώ δεν είμαστε Κεντρική Ευρώπη, που βρέχει πολύ. Είναι άδικη σπατάλη νερού για τη χώρα μας. Νομίζω ότι πολλοί το κάνουν και από μιμητισμό. Φέρονται σαν «αρχοντοχωριάτες», όπως και σε πολλά άλλα, αντιγράφοντας άκριτα ξένες συνήθειες. Αντίθετα έχουμε ένα σωρό ωραιότατα αυτόχθονα μεσογειακά φυτά, που ευδοκιμούν στο ξερό μεσογειακό κλίμα και δεν έχουν ανάγκη από πολύ νερό, όπως και από λιπάσματα και φυτοφάρμακα, γιατί είναι πιο ανθεκτικά. Εν ανάγκη μπορεί να χρησιμοποιήσει ο παππούς αθώα φυτικά σκευάσματα που φτιάχνει ο ίδιος, όπως τον συμβούλεψε ένας φίλος του, γεωπόνος, που του υπέδειξε και τι φυτά να βάλει. Τέτοια φυτά ελκύουν περισσότερο τα πουλιά και τις πεταλούδες. Τα πουλιά μάλιστα τρώνε έντομα, τρωκτικά, αγριόχορτα, ζιζάνια και έτσι δρουν σαν ζιζανιοκτόνα και επί πλέον παρέχουν και το … λίπασμά τους. Βλέπετε ότι η φύση φροντίζει μόνη της να κάνει ανακύκλωση.

Τιτιβίσματα πουλιών ακουγόταν από τα δένδρα, δίνοντας την πρωινή συναυλία τους.

-            Δεν μπορώ να καταλάβω γιατί κάποιοι φυλακίζουν πουλάκια στα κλουβιά, είπε η Ναυσικά. Δεν είναι πιο ωραία να τα ακούμε να κελαηδούν ελεύθερα;

Ακούστηκε ένα κουδούνισμα πίσω από τους θάμνους.

-            Περίεργο, τι συμβαίνει;

Σε λίγο ξεπρόβαλε μια γατούλα. Φορούσε ένα περιλαίμιο, όπου ήταν κρεμασμένο ένα κουδουνάκι. Ο Ιάσονας χαμογελούσε πονηρά.

-            Μου φαίνεται ότι είναι δική σου δουλειά πιτσιρίκο.

-            Βέβαια, είπε με καμάρι.

-            Αυτή είναι  έκπληξη που μας έλεγες;

-            Διάβασα σε ένα βιβλίο ότι, αν έχουμε γάτα στο σπίτι και βγει έξω, για να μη κινδυνεύουν τα πουλάκια από τη γάτα, να της φοράμε ένα κουδουνάκι, ώστε να τα προειδοποιεί.

-            Ναι, αλλά έτσι προειδοποιούνται και τα ποντίκια και δεν θα τα πιάνει! είπε η Μαριάννα.

-            Αυτή είναι η κυρά-ψιψίνα μας, εξήγησε η Ναυσικά. Κυκλοφορεί στον κήπο. Δεν θέλουμε να την βάλουμε μέσα στο σπίτι, αλλά και αυτή νομίζω ότι προτιμάει να κυκλοφορεί ελεύθερη. Σκέπτομαι κατά πόσον είναι φιλόζωοι αυτοί που στερούν την ελευθερία από τα ζωάκια τους. Την ασφάλειά τους την πληρώνουν με αφύσικη ζωή. Δεν πρέπει να παραβιάζουμε τη φύση.

-            Καλύτερα να το βγάλεις το κουδουνάκι, είπε ο Αλέξανδρος. Αφού δεν την έχουμε μέσα στο σπίτι, να μην την εμποδίζουμε να κυνηγάει.

-            Καλά, θα το βγάλω. Ας το αφήσουμε για λίγο όμως. Εγώ θα αναλάβω να την διατροφή της, αφού δεν θα μπορεί να τρώει ποντίκια. Και με το κουδούνισμα θα καταλαβαίνω που περιτριγυρίζει.

-            Πολύ γάτα ο μικρός! είπε ο Χρήστος. Βλέπω ότι στο πράσινο σπίτι έχετε δυο γάτες.

 

Ο ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΕΞΗΓΕΙ ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΤΑ ΦΩΤΟΒΟΛΤΑΙΚΑ

 

Μετά ξαναμπήκαν στο σπίτι.

-            Αλέξανδρε, αυτά τα φωτοβολταϊκά πώς λειτουργούν; ρώτησε ο Χρήστος.

-            Βασίζονται σε ένα φαινόμενο, που συμβαίνει όταν πέσει φως σε ορισμένα υλικά. Δε θα σας τα πω πολύ «επιστημονικά». Τότε θα έπρεπε να χρησιμοποιήσω όρους, όπως ημιαγωγός τύπου  n και p, ηλεκτρονικές οπές, δίοδος, και φυσικά δεν θα καταλαβαίνατε τίποτε. Αναγκαστικά λοιπόν θα σας τα πω λίγο «χοντροκομμένα», αλλά έτσι θα καταλάβετε την βασική ιδέα. Κατ’ αρχήν, μια οποιαδήποτε ηλεκτρική πηγή, όπως π.χ. μια μπαταρία, είναι κάτι σαν αντλία ηλεκτρονίων. Όπως μια αντλία νερού σπρώχνει το νερό και το αναγκάζει να κυκλοφορεί μέσα σε σωληνώσεις, έτσι και η ηλεκτρική πηγή σπρώχνει τα ηλεκτρόνια, ώστε να κυκλοφορούν στα καλώδια, μ’ άλλα λόγια να έχουμε ηλεκτρικό ρεύμα. Ξέρετε βέβαια ότι το ηλεκτρικό ρεύμα είναι κίνηση ηλεκτρονίων. Να τα «σπρώξουμε» τα ηλεκτρόνια, στη γλώσσα της φυσικής, θα το πούμε να τα δώσουμε ενέργεια. Ποιος θα τη δώσει; Υπάρχουν πολλοί τρόποι. Ένας είναι με το φως, που εδώ μας ενδιαφέρει. Πιο συγκεκριμένα το φως, για την ακρίβεια κάθε σωματίδιο φωτός, δίνει μια «κλωτσιά» σε ένα ηλεκτρόνιο ατόμου, με αποτέλεσμα να το αναγκάσει να δραπετεύσει από αυτό και να αρχίσει να τρέχει μέσα στα καλώδια, μ’ άλλα λόγια να έχουμε ηλεκτρικό ρεύμα. Εδώ και αρκετά χρόνια τα φωτοβολταϊκά έχουν χρησιμοποιηθεί στους δορυφόρους για να τροφοδοτούνται τα όργανά τους με ηλεκτρικό ρεύμα. Ίσως να έχετε δει σε φωτογραφίες κάτι σαν φτερά γύρω από το δορυφόρο. Είναι οι ηλιακοί συλλέκτες. Αυτή ήταν η πρώτη πρακτική εφαρμογή.

-            Και πότε ανακαλύφθηκε αυτό το φαινόμενο;

-            Τον 19^ο αιώνα.

-            Τόσο παλαιά; απόρησε η Μαριάννα. Και γιατί δεν φτιάχνανε τέτοια από τότε;

-            Έπρεπε να εξελιχθεί η τεχνολογία τους. Γίνονται συνεχώς διάφορες βελτιώσεις, ώστε να μπορούν να παράγονται ικανοποιητικές ποσότητες ενέργειας και να μειωθεί το κόστος τους. Το ίδιο συμβαίνει σ’ όλες τις τεχνολογικές εφαρμογές. Σκεφθείτε τα σημερινά αυτοκίνητα και αεροπλάνα και συγκρίνετέ τα με τις αντίκες που βλέπουμε στα μουσεία ή στο σινεμά, όταν πρωτοκυκλοφόρησαν. Το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι οι ηλεκτρονικοί υπολογιστές. Ξέρετε ότι πριν κάποιες δεκαετίες ήταν κάτι τεράστιες συσκευές με πολύ πιο μικρές δυνατότητες;

-            Εγώ θυμάμαι, παρενέβη η γιαγιά, την εποχή που ήμουν νέα, ακούγαμε για ηλεκτρονικούς εγκεφάλους, όπως τους λέγανε τότε, που ήταν κάτι το μυθικό για τον πολύ κόσμο. Βλέπετε, δεν ήταν πανταχού παρόντες, όπως σήμερα. Ακούγαμε ότι τέτοιους είχε η Διαστημική Υπηρεσία ή κάποια Πανεπιστήμια. Μάλιστα μια φίλη μου, φυσικός, μου είχε πει ότι είχε δει σε μια αίθουσα του Πανεπιστημίου κάτι μεγάλα μηχανήματα, σαν τεράστια μπαούλα, που ήταν ηλεκτρονικοί υπολογιστές.

-            Και σήμερα, ενώ έχουν μικρύνει, ώστε έχουν γίνει και φορητοί, οι δυνατότητές τους αντίθετα έχουν πολλαπλάσια αυξηθεί. Λένε ότι αν ίδια πρόοδος γινόταν στα οχήματα, θα είχαμε ένα αυτοκίνητο που να τρέχει πιο πολύ από το αεροπλάνο, ενώ ξοδεύει ενέργεια λιγότερη από ένα μηχανάκι.

-            Κάτι παρόμοιο έχουμε και στις ηλεκτρογεννήτριες. Ξέρεις σε ποιο φαινόμενο βασίζεται η λειτουργία τους;

-            Α ναι, το μάθαμε στο σχολείο, απάντησε ο Χρήστος. Σ’ αυτό το φαινόμενο παράγεται ηλεκτρισμός  από την κίνηση. Κάναμε και πειράματα στο σχολικό εργαστήριο. Είχαμε χωριστεί σε ομάδες και, με τις οδηγίες που μας έδωσε ο καθηγητής μας, εκτελούσαμε εμείς το πείραμα. Το ρεύμα όμως που παραγόταν ήταν πολύ αδύνατο, όπως έδειχνε το όργανο.

-            Θυμάσαι ποιος το ανακάλυψε;

-            Βέβαια, ο Faraday τον 19^ο αιώνα.

-            Λοιπόν, όταν ο Faraday έφτιαξε την πρώτη πρωτόγονη γεννήτρια, το ίδιο συνέβαινε και με το παραγόμενο ρεύμα. Κανείς δεν μπορούσε να φανταστεί ότι θα χρησίμευε ποτέ, εκτός από τον ίδιο, που όταν τον ρώτησε ένας πολιτικός σε τι χρησιμεύει η ανακάλυψή του, απάντησε προφητικά ότι θα έρθει εποχή που θα φορολογήσετε το ρεύμα που θα παράγεται.

Με τις συνεχείς βελτιώσεις όμως, φθάσαμε σήμερα στο σημείο οι γεννήτριες της ΔΕΗ να παράγουν τεράστιες ποσότητες ηλεκτρισμού, ώστε να μπορούν να κινούν τραίνα, να ηλεκτροδοτούν όλη τη χώρα. Βλέπετε, αν δεν υπήρχαν άνθρωποι που να ασχολούνται με κάποια «άχρηστα» πράγματα, δεν θα είχαμε ούτε ηλεκτρικό ρεύμα, ούτε φωτοβολταϊκά. Πάντως να τονίσω παιδιά, ότι οι επιστήμονες μελετούν αυτά τα «άχρηστα» πράγματα, ανεξαρτήτως αν κάποτε αποδειχθούν χρήσιμα, απλά γιατί θέλουν να μάθουν τα μυστικά της φύσης. Να σας πω τώρα λίγα περισσότερα για τις γεννήτριες;

-            Βεβαίως, πες μας.

-            Θυμάσαι, στα πειράματα που κάνατε, κινούσατε ένα μαγνήτη κοντά στο ηλεκτρικό κύκλωμα. Κάτι τέτοιο γίνεται στις ηλεκτρογεννήτριες της ΔΕΗ. Ομαγνήτης καθώς κινείται σπρώχνει τα ηλεκτρόνια του κυκλώματος, μ’ άλλα λόγια προκαλεί ηλεκτρικό ρεύμα. Και αυτή η επίδραση γίνεται μέσω ηλεκτρομαγνητικών πεδίων, που θα τα παρομοιάζαμε σαν αόρατα σχοινιά, που μεταφέρουν την ενέργεια του κινούμενου μαγνήτη στα ηλεκτρόνια. Να ανοίξω εδώ μια παρένθεση. Στη φύση υπάρχουν και άλλου είδους «αόρατα σχοινιά», που οι φυσικοί τα λένε πεδία δυνάμεων –τώρα για το τι ακριβώς είναι αυτά, που δεν είναι βέβαια σχοινιά, μη χολοσκάτε και πολύ· είναι ένα θέμα που και οι φυσικοί ακόμη δεν το πολυκαταλαβαίνουν. Ένα τέτοιο είναι και το «βαρυτικό σχοινί» Έτσι π.χ. καταλαβαίνει το μήλο ότι το τραβάει η Γη και πέφτει.

Θέλετε να πούμε λίγα ακόμη για τα εργοστάσια της ΔΕΗ; Όπως είπαμε πριν, για να έχουμε ηλεκτρικό ρεύμα, πρέπει να έχουμε ενέργεια κίνησης. Πώς γίνεται αυτό; Ένας τρόπος είναι να εκμεταλλευτούμε την ενέργεια του νερού μιας υδατόπτωσης, όπως παλαιά στους νερόμυλους και σήμερα στα υδροηλεκτρικά εργοστάσια, π.χ. στα Κρεμαστά του Αχελώου. Μπορεί να γίνει και με τρόπο παρόμοιο με αυτόν σε ένα αυτοκίνητο. Το καιόμενο καύσιμο είναι πετρέλαιο, φυσικό αέριο, γαιάνθρακας -στην Ελλάδα λιγνίτης, που είναι μάλιστα πολύ ρυπογόνος. Στα πυρηνικά εργοστάσια τώρα, αντί να γίνεται χημική καύση, γίνονται πυρηνικές αντιδράσεις.

-            Πολύ ενδιαφέροντα αυτά.

-            Ξέρετε από πού προέρχεται η λέξη φωτοβολταϊκά;

-            Το πρώτο συνθετικό είναι φανερό. Το δεύτερο όμως;

-            Μήπως έχετε ακουστά τον Βόλτα, ένα Ιταλό φυσικό; Ο πρόγονος των σημερινών μπαταριών φτιάχτηκε από αυτόν πριν διακόσια χρόνια και ονομάστηκε προς τιμήν του βολταϊκή στήλη.

-            Ναι, τώρα το θυμήθηκα, το μάθαμε στη Φυσική.

-            Η διαφορά εδώ είναι ότι το ρεύμα παράγεται από το φως και όχι από την ενέργεια που βγαίνει όταν γίνονται χημικά φαινόμενα, όπως στις μπαταρίες.

-            Από τι υλικά είναι φτιαγμένα τα φωτοβολταϊκά;

-            Ένα βασικό στοιχείο είναι το πυρίτιο, που χρησιμοποιείται γενικά στα ηλεκτρονικά. Στη φύση το υλικό αυτό δεν το βρίσκουμε ελεύθερο, είναι όμως πολύ κοινό στον φλοιό της Γης, η άμμος πχ είναι χημική ένωση πυριτίου και οξυγόνου.

-            Έχω προσέξει ότι οι συλλέκτες σε ένα φωτοβολταϊκό πάρκο, που είδαμε στο δρόμο καθώς ταξιδεύαμε, όπως και στους ηλιακούς θερμοσίφωνες, έχουν ορισμένο προσανατολισμό, είπε ο Χρήστος. Κοιτάζουν προς το νότο. Επίσης έχουν μια κλίση.

-            Σωστά. Καταλαβαίνεις γιατί;

-            Υποθέτω για να μαζεύουν όσο γίνεται περισσότερο ήλιο.

-            Ωραία το ‘πες και μάλιστα με ποιητικό τρόπο.

-            Ώρα είναι να μας βγεις και ποιητής! τον πείραξε η αδελφή του.

-            Πιο επιστημονικά, συνέχισε ο Αλέξανδρος, θα λέγαμε, για να συλλέγουν όσηγίνεται περισσότερη ηλιακή ενέργεια -αν η στέγη έχει διαφορετικό προσανατολισμό, η απόδοση μειώνεται. Και όμως υπάρχει τρόπος να συλλέγουν ακόμη περισσότερη.

-            Και πώς γίνεται αυτό;

-            Να διευκρινίσουμε ότι μιλάμε τώρα για περιστρεφόμενα συστήματα, που όμως δεν είναι κάτι συνηθισμένο. Για να καταλάβετε θα σας πω κάτι από τη φύση. Ξέρετε ότι τα φύλλα και τα λουλούδια στρέφονται προς τον ήλιο, παίρνουν τέτοιο προσανατολισμό, ώστε να μαζεύουν περισσότερη ενέργεια. Μερικά μάλιστα παρακολουθούν τον ήλιο στην κίνησή του, όπως τα ηλιοτρόπια. Κάτι ανάλογο έχουμε και εδώ. Τα φύλλα είναι πράγματι ηλιακοί συλλέκτες. Είναι γνωστό ότι κάνουν φωτοσύνθεση, δηλ. με τη βοήθεια του φωτός παράγουν ουσίες, με τις οποίες εμείς τρεφόμαστε. Βλέπετε ότι πολλές φορές η Τεχνολογία μιμείται τη φύση. Τα φυτά μαζεύουν ήλιο κατά την έκφραση του Χρήστου. Και τώρα θυμήθηκα, είπε ο Αλέξανδρος, ένα ποίημα του Ρίτσου, που το έχει μελοποιήσει ο Θεοδωράκης, όπου εκφράζεται παρόμοια.

-            Ε ρε, τι είμαι εγώ. Ένας δεύτερος Ρίτσος! γέλασε ο Χρήστος.

-            Μετά θα σας βάλω να ακούσετε τον δίσκο. Να συνεχίσουμε τώρα στο θέμα μας. Ξέρετε ότι υπάρχουν και μίνι φωτοβολταϊκά; Ίσως έχετε δει ηλιακά κομπιουτεράκια. Πριν κάποια χρόνια, όταν είχαν πρωτοβγεί, ένας θείος μου μας έφερε από το Χονγκ Κονγκ ένα τέτοιο, λεπτό σαν πιστωτική κάρτα. Ο Δήμος εγκατέστησε κοντά στα σχολεία σηματοδότες, που τροφοδοτούνται με το ηλιακό φως. Έχουν κατασκευαστεί ηλιακοί προβολείς, που μαζεύουν την ηλιακή ενέργεια τη μέρα, την αποθηκεύουν σε μπαταρίες και ανάβουν το βράδυ. Υπάρχουν και ηλιακοί φορτιστές για ηλεκτρονικές μικροσυσκευές -όπως παρόμοια και ανεμογεννήτριες «τσέπης». Όταν πάμε στα νησιά, θα πάρω ένα για την φόρτιση του κινητού. Μέχρι και ηλιακός … κουνουποδιώκτης έχει κατασκευαστεί. Τα φωτοβολταϊκά μπορούμε να τα βρούμε παντού. Ως και στην έρημο, όπου καμήλες … με μικρά φωτοβολταϊκά στη ράχη τους, που τροφοδοτούν παγοκυψέλες, μεταφέρουν ευαίσθητα φάρμακα σε χωριά της ερήμου. Μέχρι και στο Νότιο Πόλο! Μη ξεχνάτε ότι εκεί 6 μήνες είναι μέρα. Εκτός από τα «μίνι» υπάρχουν και τα «μάξι», τα ηλιακά ή αιολικά πάρκα, με μεγάλο πλήθος συλλεκτών ή ανεμογεννητριών. Λένε ότι τα παλαιά ορυχεία λιγνίτη ή ανεκμετάλλευτα αγροτεμάχια προσφέρονται για αυτό το σκοπό. Έγιναν σκέψεις να εγκατασταθούν σε ερήμους, όπως στη Σαχάρα, όπου μπορούν να αξιοποιηθούν με τον καλύτερο τρόπο τα άγονα εδάφη και η μεγάλη ηλιοφάνεια, αλλά προς το παρόν εγκαταλείφθηκαν. Και κάτι που είναι για σήμερα επιστημονική φαντασία. Να τοποθετήσουν ηλιακούς συλλέκτες τη Σελήνη!

-            Άραγε μπορούν να κατασκευαστούν αυτοκίνητα που να παίρνουν ενέργεια από τον Ήλιο;

-            Έχουν ήδη κατασκευαστεί ηλιακά αυτοκίνητα με συλλέκτες στη σκεπή τους, αλλά είναι δύσκολο να τεθούν σε κοινή χρήση. Έχω ακόμη ακούσει ότι στο Χονγκ Κονγκ πλοιάρια κινούνται με ηλιακή ενέργεια. Αυτά έχουν μικρότερες απαιτήσεις σε ενέργεια. Τελευταία κατασκευάστηκε ένα ηλιακό καταμαράν, που, φανταστείτε, σκοπεύει να κάνει το γύρο το κόσμου. Πέρασε μάλιστα πριν λίγο καιρό από το Φάληρο, όπου πήγαμε και το είδαμε. Και ηλιακό αεροπλανάκι ακόμη με ηλιακούς συλλέκτες στα φτερά του!

Τώρα να σας πω για τα συστήματα ψύξης και θέρμανσης. Θα πούμε και για την Γεωθερμία που σχετίζεται με αυτά. Να αρχίσουμε από τα κλιματιστικά.

Ένα κλιματιστικό βασικά είναι ένα ψυγείο. Τι κάνει το ψυγείο; Αφαιρεί θερμότητα από μέσα, οπότε κρυώνει, και την βγάζει έξω. Θα έχετε προσέξει ότι το πίσω μέρος του ψυγείου είναι ζεστό. Προσέξτε τώρα. Αν πλησιάσουμε ένα θερμό σώμα σε ένα ψυχρό, ύστερα από λίγο τι θα γίνει;

-            Θα γίνουν και τα δύο σώματα χλιαρά και θα έχουν την ίδια θερμοκρασία.

-            Επομένως μεταφέρεται θερμότητα από το θερμό στο ψυχρό. Στο ψυγείο όμως γίνεται το αντίθετο. Μεταφέρεται θερμότητα από την κατάψυξη έξω, οπότε ψύχεται, που είναι όμως πιο θερμά. Αυτό δεν μπορεί να γίνει από μόνο του, πρέπει να επέμβουμε προσφέροντας ενέργεια. Χωρίς να καταναλώνει ηλεκτρική ενέργεια το ψυγείο δεν λειτουργεί. Για να καταλάβετε την διαφορά, θα σας πω κάτι ανάλογο. Αν αφήσουμε μια μπάλα από ψηλά, θα πέσει χαμηλά. Αν θέλουμε όμως να ανέβει η μπάλα, από μόνη της δεν μπορεί, πρέπει να επέμβουμε δίνοντάς της ενέργεια. Το ίδιο και στο ψυγείο.

Το κλιματιστικό έχει κάποιες διαφορές από το ψυγείο. Θα έχετε προσέξει ότι αποτελείται από δύο μονάδες, που η μία είναι έξω από το δωμάτιο και η άλλη μέσα. Μπορείτε να καταλάβετε γιατί;

-            Η θερμότητα που θα αφαιρούνταν από το ένα μέρος του δωματίου θα μεταφερόταν πάλι στο δωμάτιο και έτσι δεν θα κερδίζαμε τίποτε. Για να κρυώσει το δωμάτιο αυτή η θερμότητα πρέπει να βγει έξω.

-            Πολύ σωστά.

-            Επομένως και η κουζίνα, όπου είναι το ψυγείο, δεν μπορεί να δροσιστεί απ’ αυτό, αν π.χ. ανοίξουμε την πόρτα του ψυγείου. Δε λέμε για την περιοχή μπροστά στην πόρτα, αλλά για το μέσο όρο της θερμοκρασίας του δωματίου.

-            Έτσι είναι. Και μάλιστα, εξ αιτίας του ότι ξοδεύει ηλεκτρική ενέργεια για να λειτουργήσει, τελικά η κουζίνα θα ζεσταθεί λίγο! Βλέπετε ότι το ψυγείο μπορεί να κρυώνει τα τρόφιμα, αλλά συνολικά ζεσταίνει το χώρο.

Υπάρχει και μια ακόμη διαφορά. Το κλιματιστικό μπορεί να λειτουργήσει και ανάποδα. Να αφαιρέσει θερμότητα απ’ έξω και να την μεταφέρει στο δωμάτιο, οπότε ζεσταινόμαστε τον χειμώνα. Είναι όμως εντελώς διαφορετική η λειτουργία του από της ηλεκτρικής θερμάστρας, όπου το ηλεκτρικό ρεύμα μετατρέπεται απ’ ευθείας σε θερμότητα. Το κλιματιστικό είναι πιο αποδοτικό από την ηλεκτρική θερμάστρα, δηλ. για να ζεστάνει το ίδιο, καταναλώνει λιγότερο ρεύμα.

Για να δούμε τώρα, πού κολλάει στην περίπτωσή μας η Γεωθερμία. Ένα ψυγείο, ένα κλιματιστικό, όταν κάνει πολλή ζέστη «κουράζεται» περισσότερο, ξοδεύει πιο πολύ ρεύμα. Εδώ λοιπόν κάνουμε ένα «κόλπο». Αν η εξωτερική μονάδα του κλιματιστικού -το καλοκαίρι- αφήσει την θερμότητα όχι στον αέρα έξω από το δωμάτιο, αλλά κάπου αλλού, που είναι πιο δροσερά, θα καταναλώναμε λιγότερο ρεύμα. Πώς μπορεί να γίνει αυτό; Ξέρετε ότι τα υπόγεια είναι πιο δροσερά το καλοκαίρι και πιο ζεστά τον χειμώνα. Όσο πάμε κάτω από την επιφάνεια του εδάφους μικραίνουν οι θερμοκρασιακές διαφορές. Σε ένα μικρό βάθος, σε λίγα μέτρα κάτω από την επιφάνεια του εδάφους, η θερμοκρασία μένει ίδια χειμώνα-καλοκαίρι. Έτσι, μέσω δικτύου σωληνώσεων όπου κυκλοφορεί νερό και που μέρος τους είναι μέσα στο έδαφος, διοχετεύεται στο χαμηλότερης θερμοκρασίας έδαφος η θερμότητα που πρέπει να απομακρυνθεί από το σπίτι. Αντίστροφα, τον χειμώνα αφαιρείται και πάει μέσα στο σπίτι. Αυτές τα συστήματα λέγονται αντλίες θερμότητας. Μια παραλλαγή είναι, αντί να περνάει το νερό από το έδαφος, να χρησιμοποιεί νερό κοντινής λίμνης. Ξέρουμε ότι οι θάλασσες, οι λίμνες είναι πιο δροσερές το καλοκαίρι και πιο ζεστές τον χειμώνα σε σχέση με τον αέρα. Κατάλληλο σύστημα μπορεί ακόμη να ζεστάνει και νερό.

Έτσι λοιπόν μειώνουμε την κατανάλωση ρεύματος, ιδίως στα ψυχρά κλίματα. Είναι ο οικονομικότερος τρόπος θέρμανσης (και παράλληλα δεν μολύνει το περιβάλλον της πόλης) Φανταστείτε ότι αν θέλαμε να θερμανθούμε με τα κλασσικά ηλεκτρικά θερμαντικά σώματα θα έπρεπε να ξοδέψουμε τουλάχιστον 4 φορές παραπάνω ρεύμα.

-          Και πως γίνεται αυτό θαύμα; Ξέρουμε από τη Φυσική ότι δεν μπορούμε να δίνουμε 1 μέρος ενέργειας και να παίρνουμε παραπάνω. Αυτό φαίνεται σα να αντιβαίνει στην αρχή διατήρησης της ενέργειας, ρώτησε η Έλλη.

-            Σωστά είπες «φαίνεται», γιατί ο ηλεκτρισμός που ξοδεύουμε δεν μετατρέπεται απ’ ευθείας σε θερμότητα, αλλά βοηθά να μεταφερθεί η θερμότητα από έξω μέσα στο σπίτι. Αν τώρα επί πλέον αυτό το ρεύμα παράγεται από ανανεώσιμες πηγής ενέργειας (ΑΠΕ), το όλο σύστημα είναι απόλυτα οικολογικό, δεν επιβαρύνει το περιβάλλον με εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου και ούτε σπαταλάμε φυσικούς πόρους. Όλα αυτά γίνονται στο πράσινο σπίτι. Είδατε τα φωτοβολταϊκά που παράγουν ρεύμα, όπως και την ανεμογεννήτρια.

-            Τι γίνεται όμως όταν έχει συννεφιά ή το βράδυ;

-            Ωραία ερώτηση. Υπάρχουν διάφοροι τρόποι. Μπορεί η ενέργεια που περισσεύει όταν έχει ήλιο, να αποθηκευτεί σε ειδικές μπαταρίες -ο αδύναμος κρίκος πράσινων ενεργειών, με τα σημερινά δεδομένα, είναι η αποθήκευση της ενέργειας∙ πάντως γίνονται προσπάθειες προς αυτήν την κατεύθυνση. Αξίζει να αναφέρουμε ότι στο Λαύριο κατασκευάστηκε από Έλληνες ένα αυτόνομο κτίριο που τροφοδοτείται με ηλιακή και αιολική ενέργεια, στο οποίο η ενέργεια που περισσεύει την ημέρα χρησιμοποιείται για την διάσπαση νερού, ώστε να παράγεται υδρογόνο, το οποίο είναι καθαρό καύσιμο, και να εξασφαλίζεται έτσι ενέργεια για τη νύχτα. Σήμερα πάντως,  για να αντιμετωπιστεί το παραπάνω πρόβλημα, μπορεί να συνδεθεί το σύστημα στο δίκτυο της ΔΕΗ, όπως σε μας. Πουλάς στη ΔΕΗ την ενέργεια που παράγεις και καταναλώνεις, πληρώνοντας, όπως όλοι, το λογαριασμό. Αν υπάρχει η απαιτούμενη ισχύς, το ισοζύγιο είναι θετικό και έχεις κέρδος. Αλλά το μεγαλύτερο κέρδος θεωρούμε ότι είναι για τη φύση, αν σκεφτόμαστε οικολογικά και όχι εγωιστικά. Το πράσινο σπίτι δεν επιβαρύνει το περιβάλλον, δεν συμβάλλει στο φαινόμενο του θερμοκηπίου, μη συνεισφέροντας στην αύξηση του διοξειδίου του άνθρακα, έχει όπως λέμε ανθρακικό αποτύπωμα μηδέν ή ακόμη πιο σωστά αρνητικό, αφού παράγει περισσότερη πράσινη ενέργεια από όση καταναλώνει. Και δεν είναι μόνο το δικό μας πράσινο σπίτι. Τα τελευταία χρόνια υπάρχει στροφή προς αυτήν την κατεύθυνση διεθνώς και πρόσφατα αρχίζει να ακολουθεί και η χώρα μας. Γίνονται τελευταία προσπάθειες να εγκατασταθούν σε σπίτια ή και σε οικόπεδα φωτοβολταϊκά και να έχουν ένα πρόσθετο εισόδημα από την ενέργεια που πουλούν στη ΔΕΗ, στα πλαίσια της προώθησης των ΑΠΕ.

Η θέρμανση του σπιτιού μπορεί επίσης να γίνει με τον τρόπο που έχουμε ζεστό νερό από τους ηλιακούς θερμοσίφωνες. Μπορεί να ζεσταθεί όχι μόνον το νερό, αλλά και ο χώρος. Αν δεν επαρκεί η θερμότητα αυτή, χρησιμοποιούνται και άλλες πηγές, π.χ. ηλεκτρισμός. Πάντως το τι συστήματα θέρμανσης και ψύξης θα χρησιμοποιηθούν εξαρτάται από την περίπτωση, π.χ. ανάλογα με το κλίμα. Το σημαντικότερο είναι να υπάρχει καλή μόνωση, ώστε να απαιτείται η ελάχιστη ενέργεια. Στο μέλλον μπορεί να φθάσουμε και σε σπίτια σχεδόν μηδενικής κατανάλωσης!

Θα προσέξατε ότι δεν υπάρχουν σώματα καλοριφέρ στο πράσινο σπίτι. Μπορούν να χρησιμοποιηθούν, αντί αυτά, άλλα συστήματα, που μέσω σωληνώσεων στο πάτωμα ή στους τοίχους θερμαίνουν το σπίτι ή ακόμη να μπαίνει αέρας κατάλληλης θερμοκρασίας από την οροφή, που, επί πλέον, έχει φιλτραριστεί, όπως σε μας. Είναι αποδοτικότερα, γιατί η θερμοκρασία του νερού που κυκλοφορεί είναι χαμηλότερη –να ξέρετε ότι είναι προτιμότερο να λειτουργεί ένα σύστημα περισσότερη ώρα σε χαμηλότερη θερμοκρασία- και εξασφαλίζουν ομοιόμορφη και σταθερή θερμοκρασία χώρου, που, σε συνδυασμό με την καλή μόνωση, αισθανόμαστε πιο άνετα.

Και μια και ο λόγος για τη θερμότητα που παίρνουμε απ’ ευθείας από τον Ήλιο, να σας πω ότι έχουν φτιαχτεί και ηλιακά φουρνάκια. Η θερμοκρασία ανεβαίνει αρκετά με τη χρησιμοποίηση κατόπτρων. Αλλά και η αφή της ολυμπιακής φλόγας στην Ολυμπία γίνεται με παρόμοιο τρόπο!

Σε μεγάλη κλίμακα, κάτοπτρα, που καλύπτουν πολλά στρέμματα, συγκεντρώνουν το φως του ήλιου σε ένα δέκτη, όπου η θερμοκρασία ανεβαίνει πάρα πολύ και έτσι θερμαίνεται νερό, που δίνει ατμό, ο οποίος κινεί τουρμπίνα και ηλεκτρογεννήτρια, όπως και στα θερμοηλεκτρικά εργοστάσια, με τη διαφορά ότι δεν καίγεται καύσιμο.

Να σας πω λίγα ακόμη για την Γεωθερμία. Υπάρχουν και άλλες εφαρμογές, εκτός από αυτήν που περιγράψαμε, την λεγόμενη αβαθή Γεωθερμία. Αν προχωρήσουμε βαθειά στη γη, πέρα από το σημείο που η θερμοκρασία μένει σταθερή χειμώνα-καλοκαίρι, σιγά-σιγά όσο κατεβαίνουμε, η θερμοκρασία μεγαλώνει.

-            Βέβαια, ξέρουμε ότι το εσωτερικό της Γης είναι διάπυρο, απόδειξη τα ηφαίστεια, ή οι θερμές πηγές.

-            Σωστά.

-            Έτσι λοιπόν, η θερμότητα που περιέχει το καυτό νερό που αντλείται από τα έγκατα της Γης σε μεγάλα βάθη, μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την παραγωγή ηλεκτρισμού σε εργοστάσια. Επίσης, με νερό μέτριας θερμοκρασίας, μπορούμε να θερμάνουμε σπίτια, θερμοκήπια, και να κάνουμε αφαλάτωση. Η Ισλανδία είναι πρωτοπόρος σ’ αυτά, καθώς οι γεωλογικές συνθήκες το επιτρέπουν. Έχει ηφαίστεια και γκέιζερ, τους γνωστούς θερμοπίδακες. Και η Ελλάδα έχει δυνατότητες. Σε ορισμένα μέρη, το βάθος όπου η θερμοκρασία είναι ικανοποιητική, δεν είναι μεγάλο. Παράδειγμα η Νίσυρος, όπου υπάρχει και ηφαίστειο, ή η Μήλος. Σε τέτοιους τόπους συναντάμε λουτροπόλεις με θερμά νερά, όπως η Αιδηψός, τα Καμένα Βούρλα κλπ. Και μη ξεχνάτε τις Θερμοπύλες, που είναι προφανές από πού πήραν το όνομά τους. Καταλαβαίνετε ότι η Γεωθερμία είναι μια οικολογική μορφή και πρακτικά ανεξάντλητη.

-            Αφού όμως αφαιρούμε θερμότητα μέσα από τη Γη, δεν θα πρέπει να κρυώσει αυτή κάποτε; Και τότε δεν θα μπορούμε.

-            Σωστά. Αλλά, αυτό το κάποτε μπορεί να είναι μερικά… δισεκατομμύρια χρόνια. Είναι σαν να αφαιρούμε μια σταγόνα από τον ωκεανό. Εξ άλλου το ίδιο θα συμβεί και με τον Ήλιο. Κάποτε θα σβήσει. Μη φοβάστε. Μετά δισεκατομμύρια έτη …

Όπως είπαμε, διεθνώς προωθούνται οι ιδέες της πράσινης ενέργειας και των πράσινων σπιτιών. Στον τόπο μας μόλις τελευταία άρχισαν να γίνονται προσπάθειες προς αυτήν την κατεύθυνση. Αν θέλουμε να πάμε μπροστά πρέπει να αλλάξουμε νοοτροπία. Δυστυχώς είμαστε ακόμη πολύ πίσω από άλλες χώρες. Κατέχουμε πολλά αρνητικά ρεκόρ στην Ευρώπη, στο πράσινο των πόλεων, στη σπατάλη ενέργειας, λόγω μη σωστών κατασκευών και κακών συνηθειών. Παράδειγμα, αν τα σπίτια μας ήταν κατασκευασμένα σαν της Φιλανδίας, θα καταναλώναμε 3 φορές λιγότερη ενέργεια για να τα θερμάνουμε. Δεν είναι ν’ απορεί κανείς, όταν βλέπει πολυκατοικίες σε στενούς ανήλιαγους δρόμους, με λάθος προσανατολισμό, με κακή μόνωση, ή γυάλινα κτίρια που δύσκολα δροσίζονται το καλοκαίρι, καθώς τραβούν τον ήλιο σαν τα θερμοκήπια. Και κακές συνήθειες. Να αφήνουμε ανοιχτό το τζάμι της μπαλκονόπορτας, όταν είναι ανοικτό το κλιματιστικό το καλοκαίρι, να αφήνουμε ανοιχτά τα παντζούρια, όταν μπαίνει ήλιος ή τον χειμώνα, που αντίθετα πρέπει να μπαίνει ο ήλιος, κατεβασμένες τις τέντες. Μερικοί καλύπτουν τα σώματα του καλοριφέρ, για δήθεν αισθητικούς λόγους, ενώ δεν πρέπει να βάζουμε εμπόδια μπροστά τους, κουρτίνες κλπ, για να κυκλοφορεί ανεμπόδιστα ο αέρας. Αντίθετα, συστήματα όπως η Γεωθερμία, σε χώρες του εξωτερικού, όπως στις Σκανδιναβικές, χρησιμοποιούνται χρόνια τώρα και είναι στοιχείο απαραίτητο κάθε νέου σπιτιού. Μακάριη βιοκλιματική Αρχιτεκτονική να ευδοκιμήσει και στη χώρα μας.

-            Παράδειγμα η μαμά που ασχολείται με βιοκλιματικά κτίρια, είπε η Ναυσικά.

-            Πολλές κατασκευές δεν είναι σωστές, είτε γιατί κάποιοι κακοί εργολάβοι προσπαθούν να βγάλουν παραπανίσιο κέρδος, είτε λόγω άγνοιας του κόσμου, που πολλές φορές παρασύρεται από ανόητες μόδες, ενώ θα έπρεπε τα κριτήριά του να είναι πρωτευόντως βιοκλιματικά. Ένα σωστό κράτος πρέπει να θεσπίζει σωστούς κανόνες, να κάνει ελέγχους και να ενημερώνει τους πολίτες πάνω σ’ αυτά τα θέματα.

Επίσης έχουμε και βιολογικό καθαρισμό των λυμάτων.Με το νερό που βγαίνει, ποτίζουμε τον κήπο. Αλλά και ότι περισσεύει, δεν έχει βλαβερά συστατικά.

Θα σας δείξω και κάτι άλλο ακόμη. Έχουμε εγκαταστήσει και μια συσκευή αφαλάτωσης. Αυτή γίνεται σε ορισμένες χώρες. Στην Ελλάδα, σε περιορισμένη κλίμακα, σε νησιά, τα οποία έχουν πρόβλημα νερού. Ένας τρόπος να γίνει αυτό είναι η απόσταξη. Τότε όμως απαιτούνται μεγάλα ποσά ενέργειας για την θέρμανση. Υπάρχουν όμως και άλλες μέθοδοι. Με ειδικές μεμβράνες συγκρατούνται τα άλατα του νερού που παίρνουμε από τη θάλασσα, που δεν είναι μακριά εδώ όπως βλέπετε, και ποτίζουμε τον κήπο με το αφαλατωμένο νερό που προκύπτει. Συνάδελφοι του μπαμπά, που ασχολούνται με όλα αυτά τα πρωτοποριακά συστήματα, την αφαλάτωση, τον βιολογικό καθαρισμό, τις ανεμογεννήτριες, την γεωθερμία, και προσπαθούν να βρουν βελτιωμένες καινοτόμες λύσεις, βοηθήσανε στην εγκατάστασή τους, ώστε το πράσινο σπίτι είναι ένα «πειραματόζωο» για πολλές «πράσινες» μεθόδους.

Νομίζω ότι τελείωσα το μάθημα περί πράσινου σπιτιού. Θα σας κούρασα με τις πληροφορίες που σας έδωσα.

-            Όχι, αντιθέτως ήταν πολύ ενδιαφέροντα αυτά που μας είπες.

-            Παιδιά, η ώρα πέρασε, κοντεύει μεσημέρι. Καλύτερα να μη πάμε τώρα για μπάνιο. Καλό είναι να αποφεύγουμε τις μεσημεριανές ώρες, που ο ήλιος είναι πιο δυνατός και η έκθεση στις ακτίνες του βλαβερή. Να πάμε το απόγευμα.

-            Αλέξανδρε, ρώτησε η Μαριάννα, αυτές οι βλαβερές ακτίνες νομίζω ότι λέγονται υπεριώδεις.

-            Σωστά το λες.

-            Και έχουν κάποια σχέση με την τρύπα του όζοντος. Μπορείς να μας πεις τι ακριβώς είναι αυτή η περίφημη τρύπα;

-            Πολύ ευχαρίστως. Στα ψηλά στρώματα της ατμόσφαιρας υπάρχει ένα αέριο που λέγεται όζον, γιατί έχει χαρακτηριστική μυρωδιά -όζω σημαίνει μυρίζω στα αρχαία.

-            Τώρα θυμήθηκα, παρενέβη ο Χρήστος. Μας είχε κάνει ένα πείραμα ο φυσικός μας στο σχολικό εργαστήριο, όπου παραγόταν σπινθήρες, σαν μικρές αστραπές, και μύριζε περίεργα. Είπε ότι τότε παραγόταν όζον.

-            Και αυτό το αέριο είναι είδος οξυγόνου, που δεν αναπνέεται και έχει τρία άτομα στο μόριό του και όχι δύο, όπως στο οξυγόνο που αναπνέουμε, είπε η Ναυσικά.

-            Παιδιά, αν ήμουν δάσκαλός σας, θα σας έβαζα άριστα. Λοιπόν, αυτό το όζον, αν και υπάρχει σε πολύ μικρή ποσότητα, απορροφάει τις επικίνδυνες υπεριώδεις ακτίνες –από τις οποίες επίσης και σχηματίζεται- που είναι μάλιστα αόρατες, και έτσι αποτελεί μια ασπίδα προστασίας για τον έμβιο κόσμο της Γης. Όμως διάφορα χημικά, όπως ένα αέριο που είχαν τα παλαιά ψυγεία, ή διάφορα σπρέι, όταν ξεφεύγουν στην ατμόσφαιρα, διασπούν το όζον και έτσι περνούν ευκολότερα οι υπεριώδεις ακτίνες. Ιδίως στην περιοχή της Ανταρκτικής έχει αραιώσει πολύ το όζον και έτσι μιλάμε για τρύπα του όζοντος. Γι αυτό τα παλαιά ψυγεία πάντα πρέπει να τα δίνει κανείς για ανακύκλωση και να μη χρησιμοποιεί ορισμένα χημικά. Και δεν είναι μόνο αυτές βλαβερές ουσίες. Πλήθος ουσιών που παράγονται κατά τις καύσεις, όπως στα αυτοκίνητα, τις βιομηχανίες και γενικά από την ανθρώπινη δραστηριότητα, ακόμη και σε απειροελάχιστες ποσότητες, ρυπαίνουν ατμόσφαιρα, θάλασσα, γη και κάνουν κακό στην υγεία μας, αλλά και γενικότερα στα οικοσυστήματα. Δημιουργούν το γνωστό μας «νέφος» στις πόλεις και τις βιομηχανικές περιοχές. Και μη νομίζετε ότι οι ρύποι δεν φθάνουν σε απάτητα παρθένα μέρη της Γης –πολύ πιο αραιωμένοι βέβαια. Μεταφέρονται με τους ανέμους. Μια χαρακτηριστική περίπτωση ρύπανσης είναι η όξινη βροχή, δηλ. το νερό της βροχής διαλύει ατμοσφαιρικούς ρύπους και γίνεται ένα αραιότατο μεν, όξινο διάλυμα, όχι όμως τόσο αθώο. Επιδρά καταστρεπτικά σε δάση, καλλιέργειες, ψάρια, μέχρι και σε αρχαία μνημεία. Έχουμε ένα DVD που αναφέρεται αναλυτικά σε θέματα ρύπανσης του περιβάλλοντος. Να σας το δείξω μετά.

-            Το ζήτημα είναι να περιορίσουμε την ρύπανση, είπε η Ναυσικά. Ας πούμε οι βιομηχανίες να χρησιμοποιούν φίλτρα, να κάνουν βιολογικούς καθαρισμούς κλπ. Τα πλοία το ίδιο. Οι νέες τεχνολογίες πάντως είναι λιγότερο ρυπογόνες από πολλές παλαιές.

-            Ο λιγνίτης που χρησιμοποιούμε πολύ στην Ελλάδα είναι ιδιαίτερα ρυπογόνος.

-            Σωστά. Το πρόβλημα που δημιούργησε η χρήση της Τεχνολογίας και η αλόγιστη ανάπτυξη, η ίδια η Τεχνολογία θα το λύσει με  νεώτερες εξελιγμένες μεθόδους ή τουλάχιστον θα το περιορίσει, εφ όσον όμως  και ‘μείς περιορίσουμε την υπερκατανάλωση.

-            Αλέξανδρε, το μάθημά σου τελείωσε; είπε χαριτολογώντας η γιαγιά. Το φαγητό είναι έτοιμο. Φάτε νωρίς, να προλάβετε να χωνέψετε, να μην έχετε γεμάτο στομάχι, όταν μπείτε στη θάλασσα.

-            Ερχόμαστε. Αλλά και αυτά που μας είπε ο Αλέξανδρος ήταν πολύ ενδιαφέροντα.

Όταν σηκώθηκαν από το τραπέζι, είπε ο Αλέξανδρος:

-            Παιδιά, ελάτε να σας δείξω τις φωτογραφίες από τις διακοπές μας.

Άνοιξε τον υπολογιστή, όπου είχε περάσει τις φωτογραφίες από την ψηφιακή του μηχανή.

-            Πολύ ωραίες φωτογραφίες βγάζεις Αλέξανδρε, είπε η Μαριάννα.

-            Καλλιτεχνικές, συμπλήρωσε η Έλλη.

-            Όταν έχεις όμορφα θέματα, πώς να μη βγουν καλές;

-            Μη το λες. Τόσοι βγάζουν, αλλά είναι χάλια.

-            Ξέρετε ότι οι ψηφιακές μηχανές, όχι μόνον βγάζουν καθαρότερες φωτογραφίες, αλλά είναι και πιο οικολογικές; Δεν ξοδεύουν χαρτί και χημικά.

-            Να σας δείξω κι εγώ, είπε ο Ιάσονας, τη συλλογή μου από φύλλα και λουλούδια. Θυμάστε που μάζευα στην εκδρομή μας; Μου έδειξε η γιαγιά πώς να τη φτιάξω.

-            Όταν πήγαινε σχολείο, συμπλήρωσε η Ναυσικά, φτιάχνανε φυτολόγια στο μάθημα της Φυτολογίας, που διδασκότανε τότε. Το δικό της το έχει ακόμα. Να σας το δείξω.

-            Εγώ θα το φέρω, είπε ο μικρός.

Και έψαξε σε ένα συρτάρι.

-            Μάζευε και γραμματόσημα. Έχει κάτι πολύ παλαιά. Να τα βρω και αυτά.

Αφού είδανε τις όλες συλλογές, είπε ο Αλέξανδρος:

-            Και τώρα να βρω τον δίσκο με το τραγούδι που σας έλεγα από την δισκοθήκη της γιαγιάς, που είναι από τα αγαπημένα της. Ακούστε αυτά τα δίστιχα από τα «λιανοτράγουδα της πικρής πατρίδας»:

 

Κυκλάμινο, κυκλάμινο, στου βράχου τη σχισμάδα,

Πού βρήκες χρώματα κι ανθείς, πού μίσχο και σαλεύεις;

Μέσα στο βράχο σύναζα το γαίμα στάλα-στάλα,

Μαντίλι ρόδινο έπλεξα κ’ ήλιο μαζεύω τώρα.

 

-            Υπέροχο.

-            Και η μουσική το ίδιο.

-            Μπορεί η σημερινή Ελλάδα να υστερεί σε πολλά, αλλά έχουμε να παρουσιάσουμε και θετικές πλευρές. Παράδειγμα η καλή ελληνική μουσική, κορυφαίοι ποιητές και λογοτέχνες, επιστήμονες και άλλοι, που στέκονται ισάξια και πολλές φορές πιο πάνω από ξένους.

-            Και πολλοί διαπρέπουν στο εξωτερικό. Δυστυχώς εδώ πολύ συχνά φαγωνόμαστε μεταξύ μας, από αρχαιοτάτων χρόνων, έως την εποχή του 21 και τα χρόνια μας. Δεν μας λείπουν όμως τα αξιόλογα άτομα, η συνεργασία λείπει συνήθως.

-            Και όταν μας πιάσει το φιλότιμο και επικρατήσει η καλή πλευρά του εαυτού μας, ενωνόμαστε και  μεγαλουργούμε. Μακάρι η γενιά μας να βάλει κάποτε μυαλό και να αλλάξει νοοτροπία.

-            Και να δείξουμε ότι δεν υπάρχουν μόνο οι αρχαίοι πρόγονοι. Μπορεί να μην έχουμε φθάσει στο ύψος τους, αλλά και ‘μείς κάτι κάνουμε. Αλλιώς είναι ανόητο να τους επικαλούμαστε συνεχώς. Ευτυχώς, ακόμη και σήμερα, δεν υπάρχει μόνο η Ελλάδα των σκανδάλων. Υπάρχει και η άλλη Ελλάδα. Είτε πρόκειται για απλούς ανθρώπους, είτε για προσωπικότητες, που μας δίνουν ελπίδα για ένα καλύτερο αύριο.

 

ΔΙΑΤΡΟΦΗ 

 

Είχε βραδιάσει. Ήταν μια γλυκιά νύχτα. Μετά την κάψα της ημέρας, η παρέα καθόταν στο μπαλκόνι, απολαμβάνοντας το ελαφρύ αεράκι, που έφερνε δροσιά. Η γιαγιά τους ετοίμασε τυρόπιττες. 

-            Πολύ νόστιμη η τυρόπιττα σας κ. Ελένη, είπε η Μαριάννα.

-            Ότι τρώμε εδώ είναι χειροποίητο, διευκρίνισε η Ναυσικά. Γλυκά, πίττες, και μάλιστα με σπιτικό φύλλο. Ακόμη και σάλτσες, μαρμελάδες, που δεν συγκρίνονται με τις έτοιμες. Μέχρι και ψωμί αρκετές φορές κάνει. Βάζει και αλεύρι ολικής αλέσεως και γίνεται πολύ γευστικό.

-            Προσπαθώ, λέει η γιαγιά, να χρησιμοποιώ αγνές πρώτες ύλες, αν βρω και βιολογικά. Φυσικά έχουμε και την δική μας μικρή παραγωγή. Αποφεύγω τα έτοιμα τρόφιμα με τα συντηρητικά και τα πολλά αλάτια.

-            Η γιαγιά φροντίζει για την υγιεινή μας διατροφή, συνέχισε η Ναυσικά. Κατορθώνει όμως αυτά που φτιάχνει να είναι και υγιεινά και νόστιμα. Αποφεύγει π.χ. το τσιγάρισμα, χρησιμοποιεί ελαιόλαδο στα φαγητά, το οποίο τις περισσότερες φορές το βάζει ωμό ή στο τέλος. Και, πιστέψτε με, δεν υστερεί σε νοστιμιά. Ακολουθεί τους κανόνες της μεσογειακής διατροφής.

-            Συνήθως τα φαγητά της είναι απλά, είπε ο Αλέξανδρος. Μη νομίζετε ότι πληθώρα υλικών τα κάνει πάντα καλύτερα.

-            Αρκεί βέβαια να έχεις καλά υλικά, τόνισε η γιαγιά. Να ξέρετε ότι το βασικότερο, όχι μόνο από υγιεινής άποψης, αλλά και από γευστικής, είναι τα φρέσκα και ποιοτικά υλικά. Μη πάει ο νους σας όμως ότι κάνουμε αυστηρές δίαιτες.

-            Μας κάνει που και που και πιο «γκουρμέ» φαγητά, είπε η Ναυσικά.

-            Πρέπει πάντα να κρατάμε ένα μέτρο, συμβούλεψε η γιαγιά. Δε θα στερηθείτε το γλυκό σας ή τις τηγανητές πατάτες –με ελαιόλαδο πάντα μιας χρήσης και όχι σε χιλιοτηγανισμένα λάδια. Εκείνο που έχει σημασία είναι η συχνότητα με την οποία τρώμε κάτι. Φρούτα, σαλάτες, γαλακτοκομικά δεν πρέπει να λείπουν από το καθημερινό μας τραπέζι. Γλυκά, κρέατα και ζωικά λιπαρά, αραιότερα. Τώρα όμως στις διακοπές σας θα είμαστε πιο χαλαροί. Ας φάτε και λίγα περισσότερα γλυκά. Μόνο προσέξτε την ποσότητα. Το χειρότερο απ’ όλα είναι η πολυφαγία. Και προτιμότερο να μη τρώτε στο ίδιο γεύμα μεγάλη ποικιλία τροφών. Καλύτερα λίγα και καλά.

-            Βλέπω ότι εφαρμόζετε αυτά που λέτε. Γι’ αυτό διατηρείστε και λεπτή, παρατήρησε η Μαριάννα.

-            Γιαγιούλα μου, θα σε παινέψω κι’ άλλο, είπε η Ναυσικά. Αρκετές φορές η γιαγιά μας κάνει κάτι διαφορετικό, παίρνοντας ιδέες από συνταγές που διαβάζει ή βλέπει στην τηλεόραση. Αλλά δεν τις ακολουθεί πάντα κατά γράμμα. Αν δεν έχει ένα υλικό θα βάλει κάτι παρεμφερές. Και πολλές φορές κάνει δικούς της συνδυασμούς. Της αρέσει να πειραματίζεται.

-            Στην κουζίνα χρειάζεται και φαντασία, είπε η γιαγιά. Θυμάμαι ο παππούς μου, που του άρεσε να μαγειρεύει, έφτιαχνε νοστιμότατα φαγητά και μάλιστα με πενιχρά υλικά, όπως στον καιρό της Κατοχής, όπως διηγούνταν. Τις παλαιότερες εποχές δεν υπήρχε η σημερινή αφθονία. Επινοούσε διάφορους δικούς του τρόπους.

-            Θα κληρονομήσατε, όπως φαίνεται, το ταλέντο του, παρατήρησε η Έλλη.

-            Έχει μεγάλη σημασία και η πείρα, είπε η γιαγιά.

-            Πάντα συμβαίνει αυτό. Χωρίς προσπάθεια και το μεγαλύτερο ταλέντο πάει χαμένο, συμπλήρωσε ο Αλέξανδρος.

-            Να μου λέτε παιδιά μου τι προτιμάτε να σας φτιάχνω.

-            Γιαγιά, είπε η Ναυσικά, πριν λίγο καιρό φάγαμε έξω ένα γλυκό … να δεις πώς το λένε … Δεν ήταν γνωστό στην εποχή σου. Α, θυμήθηκα. Κρεμ μπρουλέ. Αν δεν έχεις την συνταγή, ξέρεις εσύ που θα τη βρεις.

-            Πού θα τη βρει; ρώτησε η Μαριάννα.

-            Θα ψάξει στο διαδίκτυο. Η γιαγιά μας ξέρει και από νέες τεχνολογίες!

-            Αφού μου τις δίδαξε η Ναυσικά. Εγώ, η παλαιά δασκάλα, στα γεράματα, έγινα μαθήτρια της εγγονής μου!

-            Και μάλιστα πολύ καλή.

-            Δασκάλα και αναλφάβητη δεν γίνεται! Ακόμη και ηλεκτρονικά. Πάντως με βοήθησε στο πληκτρολόγιο το ότι ήξερα γραφομηχανή και επί πλέον το τυφλό σύστημα.

-            Έτσι μου ανταπέδωσε το μάθημα με το να μου μάθει το τυφλό σύστημα. Δεν είναι δύσκολο, θέλει λίγη εξάσκηση και τότε σου φαίνεται ευκολότερο να γράφεις έτσι. Και δε νομίζω ότι πολλοί νέοι γράφουν έτσι, ενώ είναι άσσοι στο να γράφουν αστραπιαία γραπτά μηνύματα στο κινητό.

-            Ως και τα νήπια, άκουσα στην τηλεόραση, είπε η Έλλη, παίζουν στα δάκτυλα το κινητό, ενώ δεν μπορούν να δέσουν τα κορδόνια των παπουτσιών τους!

-            Με τον παππού όμως δεν τα καταφέραμε, συνέχισε η Ναυσικά. Αποδείχθηκε ανεπίδεκτος μαθήσεως. Λέει ότι, αντί να πατάει κουμπιά, προτιμάει να σκαλίζει τον κήπο του.

 

*

 

Το επόμενο πρωί θα κατεβαίνανε για μπάνιο. Η γιαγιά έφερε στο τραπέζι καρπούζι και άλλα φρούτα, καθώς και χυμούς.

-            Πριν το μπάνιο φάτε ελαφρά. Τσιμπήστε λίγο φρούτο ή πιείτε κανένα χυμό. Όταν γυρίσετε θα σας έχω ένα πλούσιο πρωινό.

-            Δε θα ‘ρθεις μαζί μας;

-            Άλλη φορά. Και ο παππούς δεν μπορεί να έρθει σήμερα, γιατί έχει κάποιες δουλειές.

 

*

 

Μετά το μπάνιο –κόντευε μεσημέρι, γιατί δεν τους έκανε καρδιά να βγουν από τη θάλασσα- , καθώς γύριζαν στο σπίτι, είδαν ένα χαριτωμένο αγοράκι, που κρατούσε απ’ το χέρι τη μαμά του και ερχόταν προς το μέρος τους.

-            Είναι ο μικρός Γιαννάκης. Ξέρετε, είναι ο γιός του Δημήτρη Ελευθερίου.  Εδώ κοντά έχει ένα εξοχικό.

Ο Ελευθερίου ήταν ένας αγαπημένος δημοφιλής τραγουδιστής  της νεολαίας. Σε λίγο πλησίασαν.

-            Καλημέρα σας κ. Ελευθερίου. Γεια σου Γιαννάκη. Για βόλτα βγήκες;

-            Πάμε για μπάνιο. Η μαμά μου μού πήρε και καινούργιο μαγιό.

Καθώς απομακρυνόταν είπε η Ναυσικά:

-            Πολύ γλυκούλι είναι το πιτσιρίκι. Και ο πατέρας του είναι συμπαθής τύπος. Τον είχαμε δει πέρσι στη συναυλία που είχε οργανωθεί, για να διατεθούν τα έσοδα για το περιβάλλον. Πολλοί γνωστοί καλλιτέχνες είχαν συμμετάσχει αφιλοκερδώς.

 

*

 

Όταν φθάσανε στο σπίτι, το τραπέζι στη βεράντα ήταν στρωμένο με όλα τα καλά. Μια ελαφριά θαλασσινή αύρα τους δρόσιζε.

-            Τρώτε πρωινό παιδιά μου; απευθύνθηκε στους φιλοξενούμενούς της η γιαγιά.

-            Προσπαθούμε να τρώμε. Καμιά φορά όμως όταν έχουμε σχολείο δεν προλαβαίνουμε, είπε η Μαριάννα.

-            Να μη το παραλείπετε. Καλύτερα να σηκώνεστε λίγο νωρίτερα και να τρώτε με την ησυχία σας και όχι βιαστικά.

-            Λίγο δύσκολο το πρωινό ξύπνημα.

-            Ξέρετε είναι και συνήθεια. Αξίζει να το κάνετε. Καλύτερα να τρώτε σπίτι και όχι στο σχολείο από το κυλικείο. Δεν είναι ότι καλύτερο τα έτοιμα προϊόντα.

-            Πράγματι, δεν μας αρέσουν και δεν το συνηθίζουμε. Μερικοί συμμαθητές μας όμως είναι τακτικοί πελάτες του κυλικείου. Μερικοί μάλιστα μόλις και προλαβαίνουν να πάρουν την τυρόπιτα την στιγμή που χτυπάει το κουδούνι για μέσα. Και, μέχρι να ανεβούν την σκάλα, η τυρόπιτα έχει εξαφανιστεί!

-            Δεν είναι καλό να τρώει κανείς γρήγορα. Και δεν το απολαμβάνει.

-            Ούτε να τρώει, όταν δεν πεινάει, είπε η Ναυσικά. Οι γονείς που ταϊζουν με το ζόρι τα παιδιά τους, αντί καλό, τους κάνουν κακό. Εμάς η μαμά δεν μας πίεζε.

-            Όταν αγοράζουμε συσκευασμένα προϊόντα να συνηθίζουμε να διαβάζουμε την ετικέτα για τα συστατικά που περιέχει, τόνισε ο Αλέξανδρος. Πολλές φορές σε παραπλανούνε, χωρίς να κάνουν κάτι το τυπικά παράνομο. Αν π.χ. διαβάσεις για το προϊόν με ελαιόλαδο δεν πάει ο νους ότι είναι με ελαιόλαδο και όχι με άλλο λάδι; Αν όμως διαβάσεις τα συστατικά μπορεί να δεις ότι περιέχει μόνο 15% ελαιόλαδο.  Όταν βλέπουμε πολλά Ε –χημικά πρόσθετα- καλύτερα να τα αποφεύγουμε, όπως και τα μεταλλαγμένα. 

-            Και τα φαστφουντάδικα να τα αποφεύγετε, είπε η γιαγιά. Δε λέω, πού και πού δεν πειράζει να φάτε με την παρέα σας. Μη το κάνετε όμως συστηματικά. Ούτε κατάχρηση στα αναψυκτικά και τα διάφορα σνακ. Επίσης σε πολλά σπίτια παραγγέλλουν συχνά έτοιμο φαγητό. Δεν είναι καλή συνήθεια. Και πάλι δε λέω να τύχει καμιά φορά να πάρετε μια πίτσα. Είπαμε, η κατάχρηση δεν είναι καλό. Και τα σημερινά παιδιά δυστυχώς δεν διατρέφονται σωστά. Κάνουν κακό στην υγεία τους. Μπορεί τα αποτελέσματα να μη φαίνονται τώρα που είναι νέοι, αλλά, λίγο να περάσουν τα χρόνια, θα αντιμετωπίσουν προβλήματα. Ή μάλλον είναι κάτι που φαίνεται. Η παχυσαρκία. Έχουν αυξηθεί πολύ τα παχύσαρκα παιδιά.

-            Σ’ αυτό συντελεί και που δεν κινούνται πολύ, δεν αθλούνται, είναι συνήθως καθηλωμένα σε μια οθόνη, είτε της τηλεόρασης, είτε του υπολογιστή ή ηλεκτρονικού παιχνιδιού.

-            Εμείς δεν κάνουμε τέτοιες καταχρήσεις, είπε ο Αλέξανδρος. Όλα με μέτρο.

-            Έτσι δε λέγανε και οι Αρχαίοι;

-            Σοφή κουβέντα. Προσέξτε όμως, άλλο μέτρο και άλλο μετριότητα, παρατήρησε η γιαγιά.

-            Η σωστή διατροφή, συμπλήρωσε ο Αλέξανδρος,  δεν είναι μόνο ότι χτίζει πιο γερά σώματα, αλλά, σε συνδυασμό επί πλέον με την άθληση, μας κάνει να αισθανόμαστε και περισσότερη ευεξία.

-            Και η μαμά ακολουθεί τους διατροφικούς κανόνες της γιαγιάς, συνέχισε η Ναυσικά. Από μικρά μας έμαθε ότι αν δεν μας αρέσει το φαί δεν έχει  τηγανητές πατάτες ή άλλες λιχουδιές. Κάποτε θα πεινάσουμε και θα φάμε. Ούτε σοκολάτες και παγωτά κάθε μέρα. Και όταν … επιτρέπεται το γλυκό, είναι βέβαια της γιαγιάς, καθώς δεν προλαβαίνει να μας φτιάχνει. Μας έχει συνηθίσει να τρώμε στο σπίτι το πρωινό. Όσο για το μεσημεριανό, το έχουμε μεταθέσει αργά το απόγεμα, για να είμαστε όλη η οικογένεια μαζί. Το μεσημέρι τσιμπάμε κάτι ελαφρό και υγιεινό. Όχι έτοιμα. Όταν είμαστε μικρότερα, και τώρα συνήθως ο Ιάσονας, μετά το σχολείο περνούσαμε από το γραφείο της μαμάς, που είναι στην περιοχή μας κοντά στο σπίτι, ώστε να μη μας αφήνει μόνους και μετά γυρνούσαμε σπίτι όλοι μαζί,. Έχει εκεί και ένα ψυγειάκι με τα απαραίτητα για ένα κολατσιό. Επίσης υπάρχει και ένα μικρό γραφειάκι για να μελετούμε τα μαθήματά μας, ή να διαβάσουμε κανένα βιβλίο. Πάντως, αν δεν κάνουμε πρώτα τα μαθήματά μας, δεν έχει ούτε παιχνίδι, ούτε τηλεόραση, ούτε εξωσχολικό διάβασμα. Σ’ αυτό είναι πολύ αυστηρή η μαμά. Βέβαια το συνηθίσαμε και βλέπουμε ότι είναι καλύτερα να ξενοιάζεις από τα μαθήματα και μετά να κάνεις ότι θέλεις στον ελεύθερο χρόνο σου.

-            Σε πολλές χώρες του εξωτερικού όλα αυτά που είπες γίνονται στο σχολείο. Μακάρι κάποτε να γίνει έτσι και εδώ.

-            Όλες οι δραστηριότητες γίνονται στο σχολείο και δεν έχει να τρέχεις σε φροντιστήρια και άλλα.

 

ΣΥΖΗΤΟΥΝ ΓΙΑ ΒΙΒΛΙΑ ΚΑΙ ΑΛΛΑ

 

Την άλλη μέρα, όταν φθάσανε στο σπίτι μετά το μπάνιο, κάθισαν στο σαλόνι, όπου ο ανεμιστήρας τους δρόσιζε, γιατί έξω είχε πολλή ζέστη. Μέσα υπήρχαν αρκετά φυτά εσωτερικού χώρου.

-            Ο αέρας μέσα σε κτίρια, είπε ο Αλέξανδρος, που δεν αερίζονται καλά, μπορεί να είναι πολλαπλάσια μολυσμένος από έξω. Σπίτι που το βλέπει ο ήλιος και ο αέρας εξασφαλίζει συνθήκες υγιεινής. Σ’ αυτό συμβάλλουν και τα φυτά μέσα στο σπίτι, τα οποία, όχι μόνο ομορφαίνουν τον χώρο, αλλά και τον καθαρίζουν, με τα φύλλα τους να ενεργούν σαν φίλτρα καθαρισμού ρύπων.

Η Έλλη περιεργαζόταν την βιβλιοθήκη.

-            Μ’ αρέσει το διάβασμα. Έφερα μαζί μου κάνα δυό βιβλία, αλλά νομίζω ότι θα ψάξω για κάτι εδώ.

-            Και ‘μείς το ίδιο. Εδώ τα βιβλία δεν είναι για φιγούρα. Διαβάζονται.

-            Και λένε ότι οι νέοι δεν πολυδιαβάζουν εξωσχολικά.

-            Μάλλον δεν είμαστε το τυπικό δείγμα.

-            Και η γιαγιά διαβάζει πολύ. Διαβάζει διάφορα, αλλά η προτίμησή της είναι η κλασσική Λογοτεχνία.

Πλησίασε ο μικρός και έδειξε ένα βιβλίο.

-            Αυτό το έχει γράψει η γιαγιά, είπε με καμάρι.

-            Α, θα το διαβάσω οπωσδήποτε, είπε η Έλλη. Έχετε και μπόλικα CD.  Βλέπω και δίσκους βινυλίου. Ποικιλία μουσικών. Έχετε για όλα τα γούστα.

-            Μας αρέσουν πολλά είδη μουσικής, είπε η Ναυσικά. Ο καθένας μας όμως έχει τις ιδιαίτερες προτιμήσεις του. Ο μπαμπάς λατρεύει την κλασσική μουσική. Και ο μικρός κληρονόμησε την μουσική φλέβα. Η γιαγιά προτιμάει τα καλά ελληνικά τραγούδια, ξέρεις της δεκαετίας του 60, Θεοδωράκη, Χατζηδάκη κλπ. Ο παππούς πάλι αρέσει την δημοτική μουσική. Και οι δυό τους έχουν καλή φωνή. Για τη γιαγιά αυτό ήταν βέβαια προσόν για τη δουλειά της, για το μάθημα της Ωδικής. Ο παππούς ξέρει και βυζαντινή μουσική. Ψέλνει μάλιστα και στην εκκλησία –αφιλοκερδώς. 

-            Έτσι εξηγείται που τον άκουσα πριν να σιγομουρμουρίζει ένα τροπάριο.

-            Βλέπετε, είπε ο Αλέξανδρος, ότι καθώς έχουμε πολλά διάφορα ακούσματα, μας αρέσουν, όχι μόνον αυτά που ακούει συνήθως η νεολαία, αλλά και πολλά ακόμη είδη.

-            Υπάρχει εδώ ένας πολιτιστικός σύλλογος, όπου δραστηριοποιείται και η γιαγιά, συνέχισε η Ναυσικά. Είναι υπεύθυνη της χορωδίας. Έτσι αναπληρώνει τη τάξη της που της έλειψε. Τα πιτσιρίκια την αγαπούσαν πολύ.

-            Γιατί κ’ εγώ τα αγαπούσα. Τα παιδιά καταλαβαίνουν αν ενδιαφέρεσαι γι’ αυτά και δεν κάνεις απλώς ένα τυπικό μάθημα. Από τότε που διορίστηκα –προ αμνημονεύτων χρόνων!- χαιρόμουν περισσότερο να βλέπω την τάξη να προοδεύει, παρά από το ότι ήμουν οικονομικά ανεξάρτητη.

-            Στο σύλλογο οργανώνονται μουσικές εκδηλώσεις και διαλέξεις για τα παιδιά και τους ενήλικες, όπου παρουσιάζονται διάφορα θέματα, σχετικά με Λογοτεχνία, υγιεινή διατροφή, περιβάλλον, σχέσεις γονέων και παιδιών κλπ, όπου η γιαγιά πρωτοστατεί. Την έχουν καλέσει και σε σχολεία για να τους μιλήσει.

-            Τα παιδιά να ξέρετε, είπε η γιαγιά, εκτός του ότι είναι οι μελλοντικοί πολίτες, είναι και οι καλύτεροι προπαγανδιστές των νέων συνηθειών στους μεγάλους.

-            Α, και βοηθάει και στα συσσίτια για απόρους, που οργανώνει ο δήμος σε συνεργασία με την ενορία, όπου αξιοποιούνται έμπρακτα και οι μαγειρικές και διατροφικές της γνώσεις.

-            Προσφέρετε πολλά στην κοινωνία κ. Ελένη, είπε η Μαριάννα.

-            Μην υπερβάλλεις κορίτσι μου. Δεν είναι και τίποτε σπουδαία πράγματα αυτά.

-            Είστε μετριόφρων.

-            Κόρη μου, να επαινείς περισσότερο εκείνους που δίνουν από το υστέρημά τους.

-            Άλλοι όμως, παρατήρησε ο Χρήστος, όχι μόνο προσφέρουν, αλλά ότι αρπάξουν, ακόμη και από το υστέρημα κάποιων. Ακούμε τόσα πολλά να συμβαίνουν. Ή δίνουν όταν περιμένουν αντάλλαγμα ή για το θεαθήναι.

-            Πάντα υπάρχουν και οι φαρισαίοι. Να μη συγκρινόμαστε όμως με τα χειρότερα, αλλά με τα καλύτερα. Και όσο για αντάλλαγμα, ναι το έχω και αυτό. Γεμίζω δημιουργικά τον χρόνο μου και αμείβομαι, βλέποντας τα γελαστά πρόσωπα των παιδιών, όπως χαίρομαι τώρα, που σας έχω όλα εδώ.

-            Ο εθελοντισμός είναι κάτι πολύ αξιέπαινο, είπε η Έλλη. Δεν γίνεται να τα περιμένουμε όλα από το κράτος.

-            Διηγούνταν η μαμά, συνέχισε ο Αλέξανδρος,  ότι στην Γερμανία, στην Αυστρία υπάρχουν πολλοί πυροσβέστες εθελοντές. Και το κάνουν, όχι για κοπάνα από τη δουλειά τους, γιατί, όταν την αφήνουν για να προσφέρουν τις υπηρεσίες τους, τους κόβεται το μεροκάματο.

-            Τώρα θα πλέξω και το εγκώμιο του παππού, συνέχισε η Ναυσικά. Σας είπα ότι ήταν αστυνομικός; Μάλιστα, τον καιρό της δικτατορίας, τον διώξανε, γιατί είχε εκφράσει κάποιες αντιρρήσεις για μεθόδους που χρησιμοποιούνταν τότε. Μετά την μεταπολίτευση όμως τον ξαναπήραν. Είχε πολλές επιτυχίες στην δίωξη του εγκλήματος. Τώρα ασχολείται με τα κοινά. Είναι δημοτικός σύμβουλος εδώ στο νησί. Και δεν είναι από αυτούς που θυμούνται τους ψηφοφόρους όταν πλησιάζουν οι εκλογές! Είναι δραστήριος και δεν κλείνεται σε ένα γραφείο, αλλά επιβλέπει τα πάντα στον τομέα του.Βέβαια η αδυναμία του και το καμάρι του είναι ο κήπος του. Και του αρέσει να λύνει σταυρόλεξα και σπαζοκεφαλιές και να διαβάζει Ιστορία και Πολιτική. Δεν του αρέσουν όμως καθόλου τα αστυνομικά! Εδώ διαφωνούμε. Εμένα μου αρέσουν. Όχι όμως αυτά που έχουν αίμα και βία. Αυτά που έχουν έξυπνη πλοκή.

 

*

 

Ύστερα από λίγο η Ναυσικά άνοιξε την τηλεόραση.

-            Θα δείξει σε λίγο ένα ενδιαφέρον ντοκιμαντέρ για το Θιβέτ. Θέλετε να το δείτε;

-            Ερχόμαστε.

-            Σας είχα πει ότι μου αρέσει να βλέπω εξωτικά μέρη.

-            Βλέπεις αρκετά τηλεόραση; ρώτησε η Μαριάννα.

-            Να σου πω. Επιλέγω εκπομπές που με ενδιαφέρουν. Και υπάρχουν αρκετές αξιόλογες, ανάμεσα στο πλήθος των ανόητων προγραμμάτων.

Όταν τελείωσε η εκπομπή, η Ναυσικά την έκλεισε από τη συσκευή.

-            Γιατί δεν την έκλεισες από το τηλεκοντρόλ;

-            Ξέρεις ότι οι συσκευές που είναι σε αναμονή (stand by) ξοδεύουν άδικα μια ποσότητα ρεύματος; Μπορεί να νομίζει κανείς ότι είναι πολύ λίγο, αλλά αν αυτό συμβαίνει όλο τo εικοσιτετράωρο, το συνολικό ποσόν δεν είναι και τόσο ασήμαντο.

-            Και αυτό, συμπλήρωσε ο Αλέξανδρος, μεταφράζεται σε ποσότητες πετρελαίου ή άνθρακα που πρέπει να καούν, με αποτέλεσμα να αυξάνουν τα αέρια του θερμοκηπίου και άλλες ρυπογόνες ουσίες. Πρέπει να περιορίσουμε όσο γίνεται την υπερκατανάλωση καυσίμων. Και, όπως λένε οι ειδικοί, δύο πράγματα πρέπει να κάνουμε. Να εξοικονομούμε ενέργεια περιορίζοντας τις αδικαιολόγητες σπατάλες, που δεν είναι καθόλου λίγες -λένε ότι η μισή λύση στο πρόβλημα της κλιματικής αλλαγής είναι η εξοικονόμηση ενέργειας- και να αντικαθιστούμε την ενέργεια από τα καύσιμα με την πράσινη ενέργεια. Βέβαια αυτό δεν γίνεται απ’ τη μια μέρα στην άλλη. Θέλει χρόνια για να κάνουμε σημαντική πρόοδο. Αν όμως δεν κάνουμε μια αρχή, κάποτε θα πληρώσουμε πολύ ακριβά την απερισκεψία μας. Η Γη κινδυνεύει από τον άπληστο άνθρωπο!

-            Η γιαγιά, όπως σας είπα, ενημερώνει τα παιδιά γι αυτά τα θέματα, είπε η Ναυσικά. Μάλιστα έχει γράψει ένα φυλλάδιο με σύντομες συμβουλές για το τι πρέπει να κάνουμε. Γιαγιά, σου βρίσκονται φυλλάδια για να τα δούμε;

-            Όχι, μπορείς όμως να τυπώσεις.

Άνοιξε τον υπολογιστή και σε λίγο τους έδωσε το φυλλάδιο. Τα παιδιά διαβάσανε:

Εξοικονόμηση  ηλεκτρικής ενέργειας

 

Φωτισμός

 

1. 1.         Χρησιμοποιούμε λάμπες οικονομίας, ιδιαίτερα λάμπες LED. Οι λαμπτήρες πυράκτωσης έχουν θέση  μόνο σια μουσεία.
2. 2.         Βάφουμε τους τοίχους των δωματίων με ανοικτά χρώματα (κατά προτίμηση οικολογικά), ώστε να χρειαστούν λάμπες μικρότερης κατανάλωσης.
3. 3.         Προτιμούμε συνήθως να έχουμε χαμηλά τα φώτα και λαμπατέρ για τοπικό φωτισμό.
4. 4.         Δεν αφήνουμε ανοιχτά τα φώτα, όταν βγαίνουμε από το δωμάτιο για πάνω από ένα λεπτό.

 

 

Θέρμανση-ψύξη

 

1. 1.         Στο κλιματιστικό ρυθμίζουμε τον θερμοστάτη το καλοκαίρι όχι πολύ χαμηλά (πχ στους 26-28 και όχι στους 23), τον χειμώνα όχι πολύ υψηλά, μέχρι 20 βαθμούς (διαφορά 1 βαθμού αυξάνει την κατανάλωση κατά 5%).
2. 2.         Προτιμότερο το κλιματιστικό από την ηλεκτρική θερμάστρα και ο ανεμιστήρας από το κλιματιστικό.
3. 3.         Κλείνουμε τα τζάμια, όταν έχει πολύ ζέστη (φυσικά και τα παντζούρια, όταν μπαίνει ήλιος), καθώς και όταν ανάβουμε το κλιματιστικό.

 

 

Άλλες ηλεκτρικές συσκευές

 

1. 1.         Με χαμηλή φωτιά και κλειστό καπάκι, έχουμε λιγότερη κατανάλωση και νοστιμότερα φαγητά.
2. 2.         Κλείνουμε το μάτι, καθώς και τον φούρνο, λίγα λεπτά πριν κατεβάσουμε το φαγητό.
3. 3.         Προτιμούμε να ψήνουμε με θερμό αέρα, που θέλει λίγο χαμηλότερη θερμοκρασία.
4. 4.         Ρυθμίζουμε τον καταψύκτη όχι πιο κάτω από -18 βαθμούς.
5. 5.         Στον ηλεκτρικό θερμοσίφωνα ρυθμίζουμε τον θερμοστάτη κάτω από 50 βαθμούς.
6. 6.         Στο πλυντήριο επιλέγουμε χαμηλές θερμοκρασίες, κάτω από 30 βαθμούς, και ο κάδος να είναι γεμάτος.
7. 7.         Όχι στεγνωτήριο, καλύτερο το σχοινάκι. Δεν φθείρονται και τα ρούχα.
8. 12.     Κλείνουμε την οθόνη και τα περιφερειακά από τον κεντρικό διακόπτη του συστήματος του υπολογιστή μας.
9. 13.     Να αποφεύγουμε να λειτουργούμε ενεργοβόρες ηλεκτρικές συσκευές σε ώρες αιχμής.
10. 14.     Επιλέγουμε να αγοράζουμε συσκευές χαμηλής ενεργειακή κατανάλωσης (κατηγορία Α)

8. Δεν αφήνουμε συνεχώς ανοικτή την τηλεόραση και τον υπολογιστή, όταν δεν τα χρησιμοποιούμε.
9. Δεν αφήνουμε σε αναμονή (standby) συνεχώς συσκευές (πχ τηλεόραση). Τις κλείνουμε κανονικά όταν δεν βλέπουμε. Το φαντάζεστε ότι έτσι, με το τίποτε, επιβαρύνεται ο λογαριασμός της ΔΕΗ κατά 5%;
10. Οι φορητοί υπολογιστές καταναλίσκουν λιγότερο ρεύμα.
11. Δεν αφήνουμε συνέχεια στη πρίζα τον φορτιστή του κινητού.

 

 

Εξοικονόμηση νερού

 

1. 1.         Δεν χρειάζεται να ανοίγουμε τη βρύση στο τέρμα! Και με μικρότερη ροή γίνεται η δουλειά μας. Το ίδιο και όταν κάνουμε ντους, που φροντίζουμε να μη κρατάει πολλή ώρα.
2. 2.         Δεν αφήνουμε τη βρύση να τρέχει συνεχώς, όταν δεν χρειάζεται (πχ όταν πλένουμε τα δόντια μας).
3. 3.         Δεν χρειάζεται να έχουμε πλυντήριο πιάτων. Ξοδεύει περισσότερο νερό. Πάντως, αν χρησιμοποιούμε, να το λειτουργούμε γεμάτο.
4. 4.         Το περισσότερο οικιακό νερό (40%) καταναλίσκεται στα καζανάκια! Τα σύγχρονα έχουν μικρότερη χωρητικότητα (1 λίτρο). Αν το δικό μας έχει μεγάλη (πχ 4 λίτρα) βάζουμε μπουκαλάκια στο ντεπόζιτο για να τη μειώσουμε.
5. 5.         Αν έχουμε κήπο, να αποφεύγουμε το γκαζόν (θέλει πολύ νερό). Να προτιμούμε αυτόχθονα φυτά, που αντέχουν στην ξηρασία.
6. 6.         Ποτίζουμε το σούρουπο. Όταν κάνει κρύο, το πρωί. Καλύτερα λιγότερο συχνά, με λίγο περισσότερο νερό, παρά συχνά.

 

 

 

Χημικά

 

1. 1.         Όχι υπερκατανάλωση καθαριστικών και άλλων χημικών. Πολλές φορές το απλό νεράκι φέρνει τα ίδια αποτελέσματα (πχ πάτωμα, σκάλες). Παραγωγή 100 γραμμαρίων απορρυπαντικού φορτώνει την ατμόσφαιρα με ένα κιλό αερίων του θερμοκηπίου.
2. 2.         Αντί να χρησιμοποιούμε αποσμητικά χώρου (επί πλέον ρυπαίνουν τον χώρο μας), καλύτερα να αερίζουμε! Για να παραχθούν τα χημικά απαιτούνται μεγάλες ποσότητες νερού και καυσίμων, δηλ. επιβαρύνουμε το περιβάλλον.
3. 3.         Να αποφεύγουμε πιάτα και ποτήρια μιας χρήσης.
4. 4.         Σακούλες βιοδιασπώμενες και καλύτερα πολλαπλών χρήσεων.

 

 

Φαγητό

 

1. 1.         Κάνουμε σωστή διαχείριση, ώστε να μη χρειαστεί να πετάμε φαγητό! (Έτσι γίνεται και εξοικονόμηση νερού και καυσίμων. Πώς; Για να παραχθεί ένα πακέτο ρύζι απαιτούνται 2000 λίτρα νερού και αρκετή ποσότητα πετρελαίου και για ένα κιλό βαμβάκι 15000 λίτρα).
2. 2.         Τρώγοντας φυσικά προϊόντα και όχι επεξεργασμένα, ωφελούμε, όχι μόνον την υγεία μας, αλλά και το περιβάλλον και ακόμη και τη τσέπη μας!

 

-            Ενδιαφέροντα αυτά που γράφει. Τι είναι όμως αυτές οι λάμπες LED;  Έχω ακούσει τον όρο, αλλά δεν ξέρω τι σημαίνει.

-            Είναι πολύ οικονομικές σε κατανάλωση ρεύματος. Ενώ οι παλαιές λάμπες πυράκτωσης από τα 100 μέρη ηλεκτρικής ενέργειας δίνανε μόνο 10 μέρη φωτός και το υπόλοιπο ήταν θερμότητα –γι αυτό και καίνε όταν πας να τις πιάσεις- αυτές δίνουν 90 μέρη φωτός και μόνο 10 θερμότητα. Καταλαβαίνεις τη διαφορά. Μπορεί να είναι ακριβότεροι, όμως βγάζουν με το παραπάνω τα λεφτά τους, γιατί έχουν πολλαπλάσιο χρόνο ζωής. Λειτουργούν με διαφορετικό τρόπο. Μάλιστα είναι κατασκευασμένες όπως τα φωτοβολταϊκά, αλλά λειτουργούν αντίστροφα: δίνουμε ρεύμα και το κάνουν φώς. Εξοικονόμηση ενέργειας μπορούμε να πετύχουμε και με διάφορα έξυπνα συστήματα που διαχειρίζονται την λειτουργία διαφόρων συσκευών και ρυθμίζονται από υπολογιστές, τα οποία επί πλέον επιτρέπουν και τηλεχειρισμούς. Για να καταλάβετε τι εννοώ, να σας πω ένα απλό παράδειγμα. Θα έχετε δει σε κοινόχρηστες τουαλέτες τα φώτα που ανάβουν και σβήνουν αυτόματα. Βασίζονται σε φωτοκύτταρα.

-            Βλέπω ότι μιλάει και για το νερό.

-            Ξέρετε ότι έχουμε πρόβλημα λειψυδρίας, είπε ο Αλέξανδρος. Οι αυξανόμενες ανάγκες μας σε νερό και η κλιματική αλλαγή, το επιδεινώνουν.

-            Πρέπει να προσέχουμε να μη ξοδεύουμε άδικα το νερό. Αγανακτώ όταν βλέπω κάποιους να αφήνουν τη βρύση να τρέχει αδικαιολόγητα, ή εννοούν να καθαρίζουν το πεζοδρόμιο με το λάστιχο, ενώ θα μπορούσαν να κάνουν την ίδια δουλειά με τη σκούπα. Παρόμοια αγανακτώ και όταν βλέπω ορισμένους υπαλλήλους να αφήνουν αναμμένα φώτα ή κλιματιστικά χωρίς λόγο, ιδίως σε δημόσιες υπηρεσίες. Στο σπίτι τους θα το κάνανε; Ότι είναι δημόσιο όμως δεν το υπολογίζουν. Ο μπαμπάς κάτι τέτοια τα προσέχει πολύ.

-            Και δεν είναι το θέμα να πει κάποιος ότι έχω λεφτά, μπορώ να ξοδέψω. Εδώ, όπως και για την ενέργεια, πρόκειται για φυσικό πόρο εν ανεπαρκεία, όπως λέμε, που δεν έχουμε το δικαίωμα να τον σπαταλάμε. Αν σπαταλάς εσύ, δεν θα μείνει για μας.

-            Άκουσα ότι στο Ισραήλ βγάζουν από λύματα νερό για άρδευση, καθώς και βιοαέριο.

-            Στις χώρες του Περσικού κόλπου ή σε ξερονήσια κάνουν αφαλάτωση.

-            Κι εγώ είχα δει ένα ντοκυμαντέρ στη τηλεόραση ότι στα Κανάρια νησιά, που έχουν σοβαρό πρόβλημα λειψυδρίας, κάνουν σκέψεις να προμηθευτούν νερό φαντάζεστε από τι; Να ρυμουλκήσουν ένα παγόβουνο!

-            Η συζήτηση «περί ανέμων και υδάτων» καταλαβαίνετε ότι είναι μια πολύ σοβαρή συζήτηση.

-            Μια και είπαμε για φυσικούς πόρους, μου έρχονται στο μυαλό τα δάση. Αν τα καταστρέφουμε για να δημιουργήσουμε νέες εκτάσεις για καλλιέργεια ή κάνουμε ανεξέλεγκτη υλοτόμηση -φανταστείτε ότι μόνο το 20% των αρχαίων δασών έχει απομείνει· κάποτε σχεδόν όλη η Ευρώπη ήταν καλυμμένη με δάση και η Ελλάδα στην αρχαιότητα είχε πολύ περισσότερα δάση- με ρυθμούς που η φύση δεν προλαβαίνει να αναπληρώσει, θα λιγοστεύουν και αργότερα δεν θα έχουμε. Είναι σα να είσαι πάνω σε ένα δένδρο και να πριονίζεις το κλαδί όπου κάθεσαι.

-            Πολύ ωραία τα λες.

-            Το ίδιο ισχύει και για τα ψάρια. Με την υπεραλίευση που γίνεται, θα εξαφανιστούν πολλά είδη.

-            Και γενικότερα με την ανεξέλεγκτη επέμβαση του ανθρώπου στη φύση, πόσα είδη κινδυνεύουν.

-            Το θέμα δεν είναι απλά ρομαντικό, με το να χαθούν κάποια είδη που δεν τα έχουμε δει ή το πολύ-πολύ τα βλέπουμε σε ντοκιμαντέρ. Κινδυνεύει η ισορροπία στη φύση, που ξέρουμε πόσο εύθραυστη είναι.

-            Μπορεί ακόμη κάποιο από τα είδη που χάνεται να περιέχει χημικές ουσίες, που θα μπορούσαν π.χ. να δώσουν νέα φάρμακα.

-            Επίσης υπάρχει πρόβλημα με τις μονοκαλλιέργειες, όπου κυριαρχούν ελάχιστες από τις πολυάριθμες ποικιλίες ενός είδους που υπάρχουν στη φύση, οι πιο αποδοτικές.

-            Και πού έγκειται το πρόβλημα;

-            Ας πούμε ότι εμφανίζεται κάποια νέα ασθένεια του φυτού και προκαλεί μαζικές καταστροφές. Ενώ αν υπάρχουν πολλές ποικιλίες περιορίζεται ο κίνδυνος. Για το σκοπό αυτό έχουν δημιουργηθεί τράπεζες σπόρων με πολλές ποικιλίες διαφόρων ειδών, φυσικών, μη μεταλλαγμένων, που φοβόμαστε ότι, αν δεν ληφθούν μέτρα, θα εξαφανιστούν. Ακόμη καλό είναι να καλλιεργούνται πολλές ποικιλίες.

-            Άκουσα ότι η υπερβολική κατανάλωση κρέατος όχι μόνον κάνει κακό στην υγεία, αλλά και επιβαρύνει το περιβάλλον, καθώς η παραγωγή του απαιτεί περισσότερη ενέργεια απ’ ότι η παραγωγή φυτικών προϊόντων.

-            Πάντως απορώ για το πόσο ανόητο ον αποδεικνύεται το υποτιθέμενο νοήμον ον που λέγεται άνθρωπος. Αντιμετωπίζει πολλά σπουδαία θέματα κοντόφθαλμα. Κοιτάζει το τώρα και δεν σκέφτεται το μέλλον, που δεν είναι και τόσο μακρινό, που θα επιδεινωθούν τα περιβαλλοντολογικά προβλήματα, αν δεν ληφθούν σοβαρά μέτρα. Τι κληρονομιά θα αφήσει στα παιδιά του;

-            Και αν δεν το κάνει από κοινωνική ευαισθησία, ας σκεφθεί ότι οι επιπτώσεις θα πλήξουν και τον ίδιο.

-            Και δεν είναι μόνο η άγνοια, είναι και η απληστία, η πλεονεξία του ανθρώπου να αποκτά διαρκώς περισσότερα, να είναι αχόρταγος. Διάβαζα σε ένα περιοδικό ότι ένας Αυστραλός παλαιοντολόγος  έλεγε: «ο τρόπος που ζούσαμε και ζούμε υπονομεύει το μέλλον μας».

-            Ούτε αυτοί που δεν ρυπαίνουν πολύ πρέπει να εφησυχάζουν. Το φαινόμενο του θερμοκηπίου, η ρύπανση της ατμόσφαιρας, τα ραδιενεργά αέρια δεν γνωρίζουν σύνορα.

-            Ευτυχώς τελευταία ο κόσμος αρχίζει να αφυπνίζεται για το περιβάλλον.

-            Οι περιβαλλοντικές οργανώσεις, όπως η Green Peace, το WWF, παίζουν μεγάλο ρόλο.

-            Βέβαια. Σήμερα ο «πολιτισμένος» κόσμος έχει απομακρυνθεί από τη φύση.

-            Το να επιστρέψουμε όμως στη φύση, δεν σημαίνει ότι πρέπει να γυρίσουμε στην εποχή των σπηλαίων! Λένε ότι πρέπει να στραφούμε στην αειφόρο ή βιώσιμη ανάπτυξη, που να σέβεται το περιβάλλον και να πούμε όχι στην αλόγιστη εκμετάλλευση των φυσικών πόρων. -π.χ. κόβουμε τόσα ξύλα από το δάσος όσα μπορεί να αναγεννήσει· αν κόψουμε πιο πολλά, το δάσος σιγά-σιγά θα εξαφανιστεί.

-            Άκουσα ότι υπάρχουν συστήματα άρδευσης που ξοδεύουν πολύ λιγότερο νερό. Ξέρετε ότι το μεγαλύτερο ποσό των υδάτων χρησιμοποιείται για καλλιέργειες; Μερικά φυτά απαιτούν πολύ νερό.

-            Και θα έπρεπε σε περιοχές με ξερό κλίμα να καλλιεργούνται φυτά με μικρότερες απαιτήσεις σε νερό, γενικότερα φυτά προσαρμοσμένα στο τοπικό περιβάλλον.

-            Καλό θα είναι να γίνεται αναδιάρθρωση καλλιεργειών, προωθώντας αυτές που αποδίδουν μεν περισσότερο, χωρίς όμως να κάνουμε εκπτώσεις στο περιβάλλον.

-            Γενικότερα, θα πρέπει να δοθεί περισσότερη σημασία στις βιολογικές καλλιέργειες. Και η πολιτεία να δώσει κίνητρα, αλλά και οι πολίτες να αγοράζουμε βιολογικά προϊόντα, καθώς και να προτιμούμε τα εποχιακά προϊόντα, παρά του θερμοκηπίου, τα τοπικά παρά αυτά που έρχονται από μακριά και επιβαρύνουν με μεγαλύτερα έξοδα μεταφοράς, με συνέπεια περισσότερη κατανάλωση ενέργειας. Τα λιπάσματα, τα εντομοκτόνα που χρησιμοποιούνται στις συνήθεις καλλιέργειες, επιβαρύνουν το περιβάλλον. Πολλά τέτοια χημικά, όταν καταλήξουν σε  λίμνες ή ρηχούς κόλπους, κάνουν τα φύκια να αναπτύσσονται υπερβολικά, με αποτέλεσμα να διαταράσσεται η ισορροπία στη φύση· τα ψάρια π.χ. κινδυνεύουν, γιατί μειώνεται το οξυγόνο, που είναι διαλυμένο στο νερό.

-            Επί πλέον η χρήση πολλών χημικών επιβαρύνει τα προϊόντα, αλλά και την υγεία των αγροτών που τα χρησιμοποιούν.

-            Στις συνήθεις καλλιέργειες αυξάνεται μεν η παραγωγή, αλλά υποβαθμίζεται ηποιότητα. Θυμηθείτε πόσο άνοστα γίνονται μερικά φρούτα.

-            Υπάρχει η δυνατότητα σήμερα να αναπτυχθούν διάφορες δυναμικές καλλιέργειες, που όχι μόνο δεν διαταράσσουν το περιβάλλον, αλλά και έχουν εξαγωγικές προοπτικές, γεγονός που συμβάλλει και στην οικονομία της χώρας μας.

-            Για όλα αυτά χρειάζονται γνώσεις, ενημέρωση και εγκατάλειψη παλαιών συνηθειών και νοοτροπιών.

-            Στο φυλλάδιο γράφει και για τα απορρυπαντικά.

-            Βλέπεις, η παραγωγή τους επιβαρύνει επίσης το περιβάλλον. Το ίδιο ισχύει για κάθε προϊόν. Παρόλο που δεν γίνεται άμεσα φανερό, κρύβεται ποσότητα μικρή ή μεγάλη πετρελαίου ή άνθρακα για την παραγωγή –να κινηθούν οι μηχανές που τα παράγουν π.χ.- και μεταφορά των διαφόρων προϊόντων. Έτσι, για να έχουμε καθαρό το σπίτι, κάπου αλλού θα έχουμε μόλυνση. Η φύση δεν μας δίνει τίποτε χωρίς κόστος. Αυτό δεν σημαίνει ότι πρέπει να είμαστε … βρώμικοι, απλά να μη υπερκαταναλώνουμε και να χρησιμοποιούμε προϊόντα –και αυτό ισχύει όχι μόνον για τα απορρυπαντικά- όσο γίνεται πιο φιλικά προς το περιβάλλον· τα νεώτερα είναι πιο βελτιωμένα. Σημειωτέον ότι η υπερκατανάλωση διαφόρων χημικών βλάπτει και την υγεία. Ευθύνη έχουν και οι βιομηχανίες και η πολιτεία, αλλά και οι πολίτες. Να μη παρασυρόμαστε από διαφημίσεις και να παίρνουμε αυτά τα προϊόντα, που εμείς κρίνουμε ότι μας χρειάζονται. Αν θέλουμε καλύτερο περιβάλλον πρέπει να αλλάξουμε συνήθειες. Το πρόβλημα είναι και τεχνολογικό και πολιτικό και ατομικό.

-            Μεγάλη σημασία έχει η ενημέρωση του κοινού. Τελευταία γίνονται αρκετές προσπάθειες, αλλά χρειάζονται πολύ περισσότερες ακόμη.

-            Να πω κάτι «περί ανέμων». Ορισμένους τους ενοχλούν οι ανεμογεννήτριες –όχι όμως  οι κεραίες της τηλεόρασης!- και ξεσηκώνονται. Αν ήταν όμως πιο σωστά ενημερωμένοι …

-            Βέβαια και από την άλλη πλευρά θα πρέπει να γίνεται σωστή μελέτη για το πού θα εγκατασταθούν.

-            Πολλοί παράγοντες πρέπει να ληφθούν υπ’ όψιν για την επιλογή του σωστού τόπου.

-            Από φυσική άποψη τον λόγο έχουν οι μετεωρολόγοι, που πρέπει να υποδείξουν πού πνέουν κατάλληλοι άνεμοι.

-            Όπως και για τα φωτοβολταϊκά πάρκα, τις περιοχές με τη μεγαλύτερη ηλιοφάνεια.

-            Και οι δασολόγοι και οι αρχαιολόγοι. Αλλά πολλές φορές εκφράζουν γνώμη και οι άσχετοι ή διάφοροι για μικροπολιτικούς λόγους.

-            Και λένε κάτι απίθανα, όπως ότι θα … προκαλέσουν στειρότητα στα πρόβατα ή … θα διώξουν τα σύννεφα!

-            Πολλές φορές συμβαίνει, όταν εμφανίζεται κάτι νέο, κάποιοι να αντιδρούν και να φαντάζονται τερατώδη πράγματα.

-            Άκουσα ότι σε άλλες χώρες κατασκευάζουν αιολικά πάρκα μέσα σε ρηχές θάλασσες.

-            Ναι. Προβλέπεται να γίνουν και στις δικές μας.

-            Λένε ακόμη να φτιάξουν και εναέριες ανεμογεννήτριες! Να εκμεταλλευτούν την ενέργεια ισχυρών ανέμων που πνέουν ψηλά.

-            Εμένα αισθητικά δεν με ενοχλούν καθόλου οι ανεμογεννήτριες. Αντίθετα, μου αρέσει το θέαμά τους σε κορυφογραμμές. Και είναι πιο κομψές από τους πυλώνες της ΔΕΗ και τις κεραίες.

-            Για τους οποίους κανείς δε λέει ότι δεν πρέπει να υπάρχουν.

-            Βλέπω ότι το φυλλάδιο είναι τυπωμένο και από τις δυο όψεις.

-            Έτσι κάνουμε εξοικονόμηση χαρτιού. Όχι τόσο για το οικονομικό κόστος, όσο για το περιβαλλοντικό. Και αν υπάρχουν χαρτιά τυπωμένα από τη μια όψη και είναι άχρηστα, τα χρησιμοποιούμε για πρόχειρο.

-            Και δεν πρέπει να πετάμε φαγητό.

-            Είναι αξιοσημείωτο το πόσο φαγητό σπαταλιέται στις ανεπτυγμένες χώρες σε σπίτια, ταβέρνες, σουπερμάρκετ, αγρότες, που υπολογίζεται ότι θα μπορούσε να θρέψει λαούς του τρίτου κόσμου που υποσιτίζονται, ενώ η παραγωγή τους έχει μερίδιο στην επιβάρυνση του περιβάλλοντος. 

-            Να σας πω τώρα κάτι άλλο για την θέρμανση. Υπάρχουν πολλών ειδών συστήματα. Υπάρχει όμως και μια πηγή θερμότητας που είναι τζάμπα, είπε ο Αλέξανδρος.

-            Είναι δυνατόν κάτι τέτοιο;

-            Και όμως. Το ανθρώπινο σώμα. Εκπέμπει ενέργεια όσο μια κατοστάρα λάμπα! Έτσι, αν καλέσετε δέκα φίλους, είναι σαν να ανάψατε μια ηλεκτρική θερμάστρα ενός κιλοβάτ!

 

 

ΟΡΓΑΝΩΝΟΥΝ ΕΚΔΡΟΜΕΣ 

 

Η ώρα του μεσημεριανού φαγητού πλησίαζε. Καθώς τα παιδιά βοηθούσαν το στρώσιμο του τραπεζιού και κάνανε τον σερβιτόρο, χτύπησε το τηλέφωνο.

Ήταν μια φίλη της γιαγιάς.

-            Ναι, ήρθαν τα παιδιά. Φέρανε μάλιστα και φίλους τους. Το σπίτι βουίζει από τις φωνές τους.

-            …

-            Τι; Αν κουράζομαι πολύ τώρα; Ε, δε φαντάζεσαι, αντίθετα ξεκουράζομαι! Τα παιδιά έχουν αναλάβει όλες τις δουλειές και εγώ το μόνο που φροντίζω είναι το μαγείρεμα.

-            …

-            Έλα μια μέρα να δεις και τα παιδιά.

Όταν άφησε το ακουστικό, είπε η γιαγιά:

-            Ήταν η κ. Γεωργία. Ξέρετε, έχει ανοίξει τελευταία ένα εστιατόριο με μεσογειακή κουζίνα και υγιεινά γεύματα. Χρησιμοποιούν αγνά υλικά, συχνά βιολογικά. Και τα πιάτα της είναι πολύ νόστιμα. Το λέω εκ πείρας. Είχαμε πάει με τον παππού πριν λίγο καιρό.

-            Μήπως παρακολουθούσε τις διαλέξεις σου για υγιεινή διατροφή στο σύλλογο; την πείραξε η Ναυσικά.

Μετά κάθισαν στο τραπέζι και συζητούσαν.

-            Παιδιά, τι λέτε, θέλετε να οργανώσουμε μικρές εκδρομούλες στα γύρω μέρη; Να πάρουμε το πλοίο και να πάμε στα γειτονικά νησιά, πρότεινε ο Αλέξανδρος.

-            Δε λέμε όχι, άλλο που δεν θέλουμε.

-            Πολύ ωραία ιδέα.

-            Όπως και όταν θα πάτε στα νησιά με τους φίλους σου, πρέπει να έχουμε ένα αρχηγό. Η γνώμη μου είναι να μη κάνουμε κλήρωση, αλλά ψηφοφορία, είπε ο Χρήστος, και βέβαια προτείνω τον Αλέξανδρο.

-            Συμφωνούμε,  είπαν όλοι μ’ ένα στόμα.

Αφού πάρθηκε η απόφαση … δια βοής, είπε ο Χρήστος:

-            Αλέξανδρε, σε ονομάζουμε αρχηγό μας.

-            Ευχαριστώ παιδιά για την εμπιστοσύνη σας.

-            Εξ άλλου είναι και ο μόνος ενήλικος και αυτοδικαίως του ανήκει η θέση, είπε η Ναυσικά.

-            Δεν μετράει μόνο η … αρχαιότητα. Κυρίως η ικανότητα. Του αναγνωρίζουμε την αρχηγία ανεπιφύλακτα, δήλωσε η Έλλη.

-            Οι αποφάσεις μας όμως θα παίρνονται δημοκρατικά, είπε ο Αλέξανδρος.

-            Κι’ αν υπάρχει ισοψηφία, τι γίνεται; ρώτησε η Μαριάννα.

-            Δεν ξέρεις; Τότε η ψήφος του προέδρου μετράει διπλή.

-            Αν είμαστε περιττός αριθμός, δε θα χρειαζόταν αυτό, είπε ο Αλέξανδρος.

-            Τι θα πει περιττός; ρώτησε ο μικρός.

-            Δεν έχεις ακούσει για μονά και ζυγά; Περιττός θα πει μονός αριθμός.

-            Να σας πω ένα αστείο που μας είπε η μαμά, είπε η Έλλη. Είναι ένα από τα πολλά μαργαριτάρια, που έχουν αλιευθεί σε γραπτά μαθητών. Περιττός είναι ο αριθμός που ο … πισινός του διαιρείται δια 2.

-            Σωστά είπε· π.χ. ο πισινός του 11 είναι το 10, που διαιρείται δια του 2.

-            Αλέξανδρε, επενέβη ο παππούς. Σαν μεγαλύτερος, να προσέχεις τα παιδιά.

-            Δεν είναι και μωρά. Είναι καλά παιδιά.

-            Να ψηφίσουμε λοιπόν για την πρώτη εκδρομή. Να διατυπωθούν προτάσεις.

-            Προτείνω να αρχίσουμε από την Αίγινα, είπε η Ναυσικά.

Η πρόταση ψηφίστηκε ομόφωνα.

-            Την ξενάγηση θα σας την κάνω εγώ, είπε η Μαριάννα. Τι κόρη ξεναγού είμαι;.

Πήγε στο τηλέφωνο και κάλεσε την μητέρα της.

-            Μαμά, ζητώ επειγόντως τη βοήθειά σου. Στείλε μου με το ηλεκτρονικό ταχυδρομείο πληροφορίες για τη Αίγινα.

 

*

 

Μετά το απογεματινό μπάνιο, η παρέα και ο παππούς καθότανε στη βεράντα. Η γιαγιά έφερε καφεδάκια για τους δυό τους και γλυκά για τα παιδιά.

-            Στον καφέ η γιαγιά δεν έχει … εκσυγχρονιστεί. Επιμένει ελληνικά.

-            Η κρέμα που ζήτησες είναι έτοιμη. Επειδή όμως δεν είχα φλόγιστρο, έκανα κάτι παραπλήσιο με σιρόπι καραμέλας.

-            Μπορεί να μη είναι η αυθεντική συνταγή, νόστιμη όμως είναι!

-            Τελευταία, είπε ο Αλέξανδρος, οι παππούδες θυμηθήκανε την αρχαιότητα! Ο παππούς διαβάζει αρχαίους συγγραφείς, από μετάφραση εννοείται, που παίρνει από την δημοτική βιβλιοθήκη, και η γιαγιά ψάχνει για αρχαίες συνταγές!

-            Ξέρετε ότι η γλυκόξινη σάλτσα δεν είναι μόνο κινέζικη επινόηση, είπε η γιαγιά, αλλά και ότι οι Αρχαίοι Έλληνες συνηθίζανε τέτοιες γεύσεις;

-            Γιαγιά, σου αξίζει επάξια ο τίτλος του σεφ!

-            Το κομπλιμέντο σου όμως δεν αξίζει. Ο πρώτος τυχόν μάγειρας αποκαλείται σήμερα σεφ.

-            Θυμάμαικαι πάλι κάτι πουέλεγε η μητέρα μου, είπε η Έλλη. Κάποτε συνάντησε μια παλαιά μαθήτριά της. Όταν τη ρώτησε με τι ασχολείται, είπε ότι σπουδάζει σεφ. Οι σχολές μαγειρικής φαίνεται ότι υπόσχονται να βγάζουν μόνον αρχιμαγείρους!

-            Παιδιά, είπε ο Αλέξανδρος, να προγραμματίσουμε την εκδρομή στην Αίγινα μεθαύριο, γιατί αύριο θα πάω για wind surfing.

-            Ιστιοσανίδα να λες, τον διόρθωσε η γιαγιά. Να μιλάμε ελληνικά.

-            Σωστά γιαγιά μου. Θα πάω μαζί με τον Νίκο, ένα φίλο που γνώρισα στη σχολή ιστιοπλοίας. Νοικιάζουμε μια ιστιοσανίδα και κάνουμε βόλτες στις γύρω θάλασσες.

-            Μήπως θα μας βγεις κανένας Κακλαμανάκης; τον πείραξε η Μαριάννα.

-            Το κάνω απλά για το κέφι μου. Δεν ζορίζομαι πολύ.

-            Σε ζηλεύω, είπε ο Χρήστος. Φαντάζομαι τι ωραία θα είναι να πλέεις πάνω στα κύματα.

-            Δεν έχεις παρά να μάθεις και συ. Δεν είναι δύσκολο, αρκεί να σου αρέσει.

-            Να το έχω στα υπ’ όψιν.

-            Ξέρετε, είπε ο Αλέξανδρος, ότι το surfing χωρίς πανί, η κυματοδρομία στα ψηλά κύματα, για να μη με μαλώσει η γιαγιά, δεν είναι καινούργια ανακάλυψη· χιλιάδες χρόνια πριν, ιθαγενείς της Πολυνησίας αρμένιζαν στον Ειρηνικό. Στην εποχή μας προστέθηκε και το πανί. Πριν κάποια χρόνια Έλληνες διασχίσανε τον Ατλαντικό με ιστιοσανίδα!

 

ΣΤΗΝ ΑΙΓΙΝΑ

 

Πήρανε το καράβι και σε λίγο φθάσανε στην Αίγινα.

-            Να πάμε στην Αγία Μαρίνα, είπε η Μαριάννα. Να κάνουμε όμως μια στάση στον Άγιο Νεκτάριο και μια στον ναό της Αφαίας.

-            Πάμε να δούμε τα δρομολόγια των λεωφορείων, είπε ο Αλέξανδρος.

Περνώντας από φυτείες φιστικιάς, φθάσανε στον Άγιο Νεκτάριο, όπου επισκέφθηκαν και την νέα εκκλησία.

-            Η αρχιτεκτονική της θυμίζει μικρογραφία της Αγιά-Σοφιάς της Πόλης, άρχισε την ξενάγηση η Μαριάννα.

Μετά τον νέο ναό ακολούθησε η επίσκεψη στον αρχαίο. Περιτριγύρισαν μέσα στο καταπράσινο τοπίο, όπου, στην κορυφή του πευκόφυτου λόφου, δέσποζε ο ναός της Αθηνάς Αφαίας.

-            Είναι δωρικού ρυθμού και κτίστηκε τον 5^ο  π.Χ.  αιώνα πάνω στα ερείπια παλαιοτέρων, είπε η Μαριάννα.

Η θέα της απέραντης γαλάζιας θάλασσας από ψηλά ήταν μοναδική.

-            Έχετε προσέξει, παρατήρησε ο Αλέξανδρος,  ότι όλοι οι αρχαίοι ναοί, καθώς και τα αρχαία θέατρα είναι χτισμένοι σε καταπληκτικές τοποθεσίες; Το ίδιο συμβαίνει και με τα μοναστήρια. Συνδυάζεται αρμονικά η τέχνη με τη φύση. Ακόμη και εκείνοι που δεν ενδιαφέρονται για τα μνημεία, έχουν την ευκαιρία να κάνουν ένα ευχάριστο περίπατο.

Λίγο μετά φθάσανε στην Αγία Μαρίνα. Πλήθος παραθεριστών συνωστίζονταν στην παραλία, όπου κάνανε το μπάνιο τους.

 Όταν γύρισαν στην Αίγινα, έκαναν βόλτα στα στενά δρομάκια, επισκέφθηκαν την Μητρόπολη και κατέληξαν στην παραλία.

-            Ξέρετε, ολοκλήρωσε την ξενάγησή της η Μαριάννα, ότι η Αίγινα ήταν η πρώτη πρωτεύουσα του νεοσύστατου Ελληνικού Κράτους; Μάλιστα στη Μητρόπολη ορκίστηκε Κυβερνήτης ο Καποδίστριας, που μόλις είχε φθάσει στην Ελλάδα.

 

*

 

Το βράδυ ξεκουραζότανε στη βεράντα, απολαμβάνοντας την βραδινή δροσιά, τη σιγαλιά της νύχτας και ένα ουρανό γεμάτο αστέρια.

-            Πολλά αστέρια βλέπω στον ουρανό, παρατήρησε ο Χρήστος.

-            Πράγματι, είπε ο Αλέξανδρος. Στις μεγαλουπόλεις δεν φαίνονται. Και ξέρετε γιατί;

-            Τα φώτα των πόλεων φωτίζουν ελαφρά τον ουρανό και υπερκαλύπτουν το φως των αστεριών.

-            Ακριβώς. Αυτό το φαινόμενο το αποκαλούν φωτορύπανση. Βλέπετε ότι υπάρχουν και άλλα είδη ρύπανσης, αν και εδώ δεν κυριολεκτούμε· εννοούμε ότι δημιουργεί σε κάποιες περιπτώσεις προβλήματα, όπως στις αστρονομικές παρατηρήσεις και σε διάφορους νυκτόβιους οργανισμούς, όπως πουλιά, έντομα. Το φως ακόμη διαταράσσει και τον ύπνο μας. Ο κακός φωτισμός τυφλώνει τους οδηγούς και αποτελεί άσκοπη σπατάλη ενέργειας. Κάτι ανάλογο συμβαίνει και με την ηχορρύπανση.

-            Τα αυτιά των σημερινών ανθρώπων ταλαιπωρούνται από ποικίλους ήχους.

-            Και αν με την φωτορύπανση δεν μπορούμε στις πόλεις να χαιρόμαστε τον νυκτερινό ουρανό, η ηχορρύπανση μπορεί μέχρι και να κουφάνει.

-            Μου φαίνεται, είπε η γιαγιά, ότι οι σημερινοί νέοι έχουν εξάρτηση από αυτούς. Ακούνε μουσική στη διαπασών, ιδίως στα κλαμπ που διασκεδάζουν.

-            Ξέρετε ότι η ένταση του ήχου εκεί συναγωνίζεται αυτήν ενός αεριωθουμένου! Εδώ βέβαια στο πράσινο σπίτι δεν έχουμε πρόβλημα ούτε ηχορρύπανσης.

-            Η καλή μόνωση κρατά το σπίτι, όχι μόνο πιο ζεστό το χειμώνα και δροσερό το καλοκαίρι, αλλά προστατεύει και από τους θορύβους. Μάλιστα σε αυτοκινητοδρόμους με μεγάλη κίνηση τοποθετούν μονωτικά ηχοπετάσματα για να προφυλάξουν τα κοντινά οικήματα από την ηχορρύπανση. Καλό είναι να λαμβάνεται υπ’ όψιν στον σχεδιασμό κτιρίων και η στάθμη του ήχου.

Θυμήθηκαν τη μέρα που πέρασε.

-            Ωραία ήταν στην Αίγινα. Πού να εκδράμουμε μετά;

-            Πάμε Ύδρα;

-            Ψηφίζουμε.

Και πάλι βγήκε ομόφωνα η απόφαση.

-            Και μετά να πάμε Σπέτσες.

-            Σωστά.

-            Να δω τα δρομολόγια πρώτα, αν μας παίρνει ο χρόνος, είπε ο Αλέξανδρος.

-            Και ύστερα, είπε ο μικρός, προτείνω να πάμε στα Ψαρά. Ύδρα, Σπέτσες, Ψαρά μαθαίνουμε στην Ιστορία.

-            Μόνο που τα Ψαρά, χαζούλη μου, είπε η Ναυσικά, είναι κάπως μακριά από εδώ. Αν είμαστε στη Χίο, κάτι θα γινόταν.

-            Να μη ξεχάσουμε να γνωρίσουμε καλύτερα τον Πόρο και τον Γαλατά απέναντι. Μπορούμε να πάρουμε βάρκα ή και να περπατήσουμε.

Η γιαγιά έφερε κάτι να τσιμπήσουν.

-            Είναι αργά. Φάτε κάτι ελαφρά. Δεν είναι καλό να πέφτει κανείς για ύπνο με γεμάτο στομάχι. Καλύτερα να τρώει νωρίς.

Όταν τελείωσε το βραδινό δείπνο και τα παιδιά πήγαν να  βοηθήσουν στο ξέστρωμα του τραπεζιού, η γιαγιά είπε:

-            Δε χρειάζεται να βοηθήσετε. Σήμερα κουραστήκατε αρκετά. Αφήστε τα σε μένα. Εσείς ξεκουραστείτε στη βεράντα.

Και άρχισε να τα συμμαζεύει.

-            Η γιαγιά σας πράγματι είναι καταπληκτική, παρατήρησε η Μαριάννα. Ένας νέος κάνει ευχαρίστως παρέα μαζί της. Και τις συμβουλές της τις δίνει με τέτοιο τρόπο, που δεν νοιώθεις ότι σου κάνει κήρυγμα.

-            Η γιαγιά μας είναι πολύ σούπερ, είπε ο μικρός.

-            Για να την πειράξω, είπε η Ναυσικά,  την λέω καμιά φορά γιαγιά-Λωξάντρα, από την ηρωίδα της Μαρίας Ιορδανίδου. Και, όπως είδατε,  δεν τα καταφέρνει μόνο στην κουζίνα. Είναι σ’ όλα μέσα. Αλλά και τον παππού που, σαν τον ήρωα της Αγκάθα Κρίστι, που όταν πήρε σύνταξη αποφάσισε να καλλιεργήσει κολοκύθια, καλλιεργεί και αυτός κολοκυθάκια, και όχι μόνον, στον κήπο του, τον λέω παππού-Πουαρό. Μόνο που δεν του έτυχε κανένα μυστήριο να το ξεδιαλύνει …

 

 

 

* * *

 

 

 

-            Αφεντικό, το φορτηγάκι που «απαλλοτριώσαμε» είναι παρκαρισμένο στο «λημέρι».

-            Μπράβο παιδιά, καλή δουλειά κάνατε.

-            Πότε να το φέρουμε;

-            Όχι ακόμη. Θέλω να πάμε στο νησί πρώτα και να εξακριβώσουμε επί τόπου το πώς θα ενεργήσουμε. Αύριο φεύγω για το νησί. Να έρθεις μαζί μου εσύ κοντέ. Κι εσύ χοντρούλη μου θα περιμένεις να σε ειδοποιήσουμε πότε θα φέρεις το φορτηγάκι.

 

ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΤΗΣ ΓΙΑΓΙΑΣ

 

-            Μ’ άρεσε το βιβλίο σας κ. Ελένη, είπε η Έλλη. Έχετε ταλέντο στο γράψιμο. Και πολύ ενδιαφέρουσα ιστορία. Μαθαίνεις και Ιστορία (με το κεφαλαίο Ι εννοώ), καθώς παρουσιάζετε την ζωή των ηρώων από την μικρασιατική καταστροφή, μέχρι και την απελευθέρωση από τους Γερμανούς.

-            Να ‘σαι καλά παιδί μου, αλλά υπερβάλλεις. Η ίδια η ζωή μας δίνει τα πιο ενδιαφέροντα θέματα. Αν είχες ακούσει τόσες διηγήσεις για τα παλαιά, δεν θα χρειαζόταν να επινοήσεις ιστορίες. Απλά, καταγράφεις τις μνήμες των προγόνων. Η μητέρα μου καταγόταν από την Μ. Ασία, από μια περιοχή κοντά στην Πόλη. Από μικρά ακούγαμε για την προσφυγιά, για τις δυσκολίες που αντιμετώπισαν, αργότερα για το Αλβανικό Έπος  και την Κατοχή.

-            Μη το λέτε αυτό. Πολλοί ακούν, αλλά λίγοι γράφουν. Ο Παπαδιαμάντης άκουγε και παρατηρούσε πολλά στο νησί του, που του δώσανε τις ιδέες για τα διηγήματά του, αλλά αν δεν ήταν αυτός που ήταν, δεν θα ήταν οι ιστορίες του αριστουργήματα.

-            Παπαδιαμάντηδες, Καζαντζάκηδες, Καβάφηδες γεννιούνται ελάχιστοι. Οι υπόλοιποι να είμαστε ευχαριστημένοι που ανεβήκαμε έστω και ένα σκαλί, όπως λέει και ο Καβάφης, και προσθέσαμε ένα μικρό λιθαράκι ανάμεσα στους ογκόλιθους που δημιούργησαν αυτοί. Τουλάχιστον θέλω να ελπίζω ότι δεν συμβάλλαμε στην αύξηση των σκουπιδιών, που προσφέρουν ορισμένα έντυπα και πολλές τηλεοπτικές εκπομπές!

-            Τώρα που ακούστηκε η λέξη σκουπίδια, είπε η Μαριάννα, θυμήθηκα τα πραγματικά σκουπίδια. Είδα ότι έχετε πολλούς κάδους για αυτά. Καταλαβαίνω να έχετε δύο, ένα για ανακύκλωση και άλλο για τα υπόλοιπα.

-            Ξέρεις ότι τα σκουπίδια, τα πάσης φύσεως απόβλητα, είναι ένα μεγάλο πρόβλημα σήμερα. Απαιτείται σωστή διαχείριση, όπως ανακύκλωση, βιολογικός καθαρισμός κλπ. Πολλά σκουπίδια μπορούν να γίνουν λίπασμα και ακόμη, με την καύση τους, μπορούν να δώσουν ενέργεια. Αυτό που μπορούμε να κάνουμε ατομικά είναι να συμβάλλουμε στην ανακύκλωση, καθώς και να πούμε όχι στην υπερκατανάλωση. Έτσι τα ξεχωρίζουμε ανάλογα για το πού προορίζονται. Οι μπαταρίες, λάμπες εξοικονόμησης, παλαιές ηλεκτρικές συσκευές, πάνε χωριστά από τα άλλα ανακυκλώσιμα υλικά, χαρτί, γυαλί, μέταλλο, τα οποία ρίχνουμε στον κάδο αδειάζοντας τη σακούλα. Τις συσκευασίες τροφίμων φυσικά τις ξεπλένουμε, ώστε να μη έχουν υπολείμματα τροφίμων. Τις μεγάλες συσκευές, όπως ψυγεία, τις παίρνει ο Δήμος. Ξέρετε ότι ανακυκλώνουν ακόμη και φορτηγά!

-            Έχω ακούσει ότι οι Γιαπωνέζοι, που είναι πολύ μεθοδικοί, ξεχωρίζουν τα απορρίμματα σε … 40κατηγορίες, είπε η Ναυσικά.

-            Τουλάχιστον θα έπρεπε να βάζουμε ξεχωριστά τα χαρτιά, γυαλιά, μέταλλα, όπως γίνεται σε προηγμένες χώρες.

-            Αυτό το κάνουμε εδώ, είπε η Ναυσικά. Ο παππούς πρωτοστατεί να γίνεται ο διαχωρισμός αυτός στην πηγή, όπως λένε, δηλ. από τα σπίτια και να υπάρχουν ξεχωριστοί κάδοι. Επίσης βάζουμε χωριστά τα ληγμένα φάρμακα, τα οποία είναι εγκληματικό να τα ρίχνουμε μαζί με τα άλλα σκουπίδια, γιατί μολύνουν επικίνδυνα το περιβάλλον. Δυστυχώς υπάρχει πολλή άγνοια σε πολλά θέματα. Δεν φταίει όμως ο κόσμος. Πρέπει να ενημερώνεται από τους ιθύνοντες, οι οποίοι πρέπει να παίρνουν τα κατάλληλα μέτρα. Ο παππούς φροντίζει και γι’ αυτό στο Δήμο.  

-            Ξέρετε, είπε η Έλλη, η ανακύκλωση δεν είναι ανακάλυψη δική μας. Η φύση την κάνει εδώ και εκατομμύρια χρόνια και πολύ καλύτερα. Ανακυκλώνει το οξυγόνο, το άζωτο, τον άνθρακα, όπου παίζουνε ρόλο φυτά, ζώα,  μικρόβια. Π.χ. το οξυγόνο που βγάζουν τα φυτά, το αναπνέουν τα ζώα. Το διοξείδιο του άνθρακα, που αποβάλλουν με την αναπνοή τα ζώα, το χρησιμοποιούν τα φυτά για να κάνουν φωτοσύνθεση. Τα φύλλα που ρίχνουν τα φυτά, τα περιττώματα των ζώων, αφού τα «επεξεργαστούν»  διάφορα μικρόβια, γίνονται λίπασμα για τα φυτά.

-            Μπορούμε να φτιάξουμε και μόνοι μας εύκολα φυσικό λίπασμα στα σπίτια μας, όπως στο δικό μας, το οποίο λέγεται κομπόστ, είπε ο Αλέξανδρος. Αλλά, ελάτε καλύτερα στον κήπο, να σας δείξω.

Πήγανε στο πίσω μέρος του κήπου.

-            Εδώ ο παππούς παραχώνει διάφορα υλικά, που σε μερικούς μήνες γίνονται λίπασμα. Βάζει σε στρώσεις εναλλάξ αφ’ ενός υπολείμματα φρούτων, λαχανικών –όχι κρεατικά και γαλακτοκομικά- πράσινα φύλλα, μαραμένα λουλούδια, αφ’ ετέρου διάφορα χαρτικά, ξερά φύλλα, υπολείμματα ξύλου από τον κήπο –τα χοντρά ξύλα από το κλάδεμα τα κρατάει για το τζάκι- και φροντίζει να έχουν την κατάλληλη υγρασία.

-            Μου άρεσε το τζάκι σας. Φαντάζομαι τον χειμώνα, όταν ανάβει, τι ωραία θα είναι.

-            Δεν το ανάβουμε συχνά, σε καμιά γιορτή μόνο, γιατί έχουμε καλύτερα συστήματα θέρμανσης. Πάντως αν το χρησιμοποιεί συστηματικά κανείς είναι καλύτερο να είναι ενεργειακό. Εκτός από καυσόξυλα μπορούν να χρησιμοποιηθούν υλικά από επεξεργασία υπολειμμάτων ξύλου. Λοιπόν, στο θέμα μας. Με τον τρόπο που είπαμε, και μειώνεται ο όγκος των σκουπιδιών και εξασφαλίζουμε φυσικό λίπασμα για τα φυτά, αποφεύγοντας τα χημικά. Καλό φυσικό λίπασμα είναι και η κοπριά.

-            Αν δεν έχουμε κήπο δεν γίνεται;

-            Γίνεται. Υπάρχουν ειδικοί κάδοι, όπου βάζουμε τα υλικά που σας είπα και το προϊόν το χρησιμοποιούμε στις γλάστρες.

-            Όσο για τα λύματα της αποχέτευσης γίνεται βιολογικός καθαρισμός, όπως σας είχα πει.

 

Μετά καθίσανε στη βεράντα. Σε λίγο η γιαγιά έφερε παγωτά. Ο Αλέξανδρος στο μεταξύ είχε ανοίξει ένα βιβλίο.

-            Θυμάστε παιδιά που συζητούσαμε για το δάσος, όταν είχαμε πάει στον Όλυμπο; Στο βιβλίο αυτό γράφει για τα δάση της Ελλάδας. Έχει και ωραίες φωτογραφίες. Για δείτε.

Μετά συνέχισε:

-            Λέει ότι η ψυκτική ικανότητα ενός δένδρου μεσαίου μεγέθους ισοδυναμεί με 4 κλιματιστικά! Ξέρουμε πόσο πιο δροσερά είναι μέσα στο δάσος. Η διαφορά θερμοκρασίας μέσα και έξω από το δάσος μπορεί να φθάσει και τους 20 βαθμούς. Αναφέρει ότι κατά τη διάρκεια του μεγάλου καύσωνα η θερμοκρασία μέσα στον Εθνικό κήπο ήταν κατά 10 βαθμούς χαμηλότερη από την Πλατεία Συντάγματος! Δεν είναι να απορεί κανείς που οι πόλεις μας, όπου κυριαρχεί το τσιμέντο και η άσφαλτος, είναι τόσο ανυπόφορες το καλοκαίρι. Αν υπήρχαν περισσότερα πάρκα, δεντροστοιχίες, κήποι στα κτίρια και ακόμη πράσινες ταράτσες, τα πράγματα θα ήταν πολύ διαφορετικά. Όλα αυτά επηρεάζουν το μικροκλίμα της περιοχής. Μεγάλη είναι και η σημασία των περιαστικών δασών, όπως της Πεντέλης, της Πάρνηθας, του Υμηττού στο λεκανοπέδιο των Αθηνών. Όταν όμως καίγονται, τι περιμένεις να γίνει; Αρχίζουν να επικρατούν συνθήκες ερήμου.